Ελληνικά 
English Πώς θα αξιοποιηθεί καλύτερα το νοσηλευτικό προσωπικό στον δημόσιο τομέα; ( Νοσηλευτικό προσωπικό στο δημόσιο τομέα) – Του Νικόλαου Παναγιωτόπουλου
Αρχική δημοσίευση 19 Σεπτεμβρίου 2019, στο capital.gr “Με Άποψη”.
Νοσηλευτικό προσωπικό στο δημόσιο τομέα.Προσλήψεις.
Κάθε φορά που το δημόσιο κάνει προσλήψεις νοσηλευτών τα ιδιωτικά νοσοκομεία υφίστανται ισχυρό πλήγμα γιατί οι περισσότεροι νοσηλευτές που θα διοριστούν εργάζονται ήδη στον ιδιωτικό τομέα. Και γιατί φεύγουν από τη δουλειά τους ακόμη και μετά από δεκαετίες; Γιατί ο ιδιωτικός τομέας παρουσιάζει παθογένειες που μπορούμε να τις εξετάσουμε σε μελλοντικό άρθρο, γιατί στο δημόσιο έχουν μονιμότητα και σιγουριά, εξασφαλισμένα εργασιακά δικαιώματα (άδειες, ωράριο κλπ.), λιγότερο φόρτο εργασίας και καλύτερες αμοιβές από το ιδιωτικό. Όλα αυτά όμως, που οδηγούν σε μια απολύτως θεμιτή επιλογή, γίνονται πολλές φορές ένα μεγάλο πρόβλημα.
Για πρόσληψη νέων νοσηλευτών χρειάζεται πρώτα η ακριβής καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης.
Ας πιάσουμε λοιπόν το νήμα εκεί που το αφήσαμε την προηγούμενη φορά. Είπαμε ότι απαραίτητη προϋπόθεση για πρόσληψη νέων νοσηλευτών στο Σύστημα Υγείας είναι η ακριβής καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης. Μέσα σε ένα αυστηρά αδιάβλητο πλαίσιο να γίνει η απογραφή του δυναμικού που διαθέτει η κάθε μονάδα υγείας. Πόσους νοσηλευτές, ποιους και σε ποια θέση έχει στο δυναμικό της η μονάδα; Αυτό είναι σίγουρο ότι θα προκαλέσει ποικίλες εκπλήξεις γιατί θα αναδείξει καταστάσεις που δεν τις φαντάζεται κανείς.
Ιδιαίτερα σε μεγάλες μονάδες υγείας υπάρχουν νοσηλευτές παροπλισμένοι από πολλά χρόνια που απλώς μετρούν τις μέρες τους για τη σύνταξη. Υπάρχουν μάλιστα όπως σε όλο τον δημόσιο τομέα τρύπες που περνούν απαρατήρητες και στις οποίες έχουν βρει καταφύγιο διάφοροι επιτήδειοι.
Υπάρχουν ακόμη πολλοί αποσπασμένοι σε άλλες υπηρεσίες (ή υπηρεσίες-φαντάσματα), σε γραφεία πολιτικών, σε διάφορους φορείς του δημοσίου, άλλοι που ασκούν διοικητικά καθήκοντα συνεχίζοντας μερικές φορές να παίρνουν κάποια επιδόματα ανθυγιεινής εργασίας κλπ. Υπάρχουν ακόμη δομές υγείας, κυρίως μικρότερες που έχουν πλήθος νοσηλευτών που δεν έχουν αντικείμενο εργασίας γιατί δεν υπάρχουν ιατροί. (Σε κάποιο επαρχιακό νοσοκομείο, για παράδειγμα, πολύ κοντά στην Αθήνα υπάρχει χειρουργικό τμήμα με πλήθος ιατρών και νοσηλευτών που υπολειτουργεί γιατί δεν υπάρχει οργανωμένη αιμοδοσία και άρα δεν μπορεί να καλύψει χειρουργικές πράξεις).
Απογραφή και Αξιολόγηση για το Νοσηλευτικό Προσωπικό στο Δημόσιο Τομέα
Αυτή η απογραφή είναι το πρώτο και βασικό βήμα που όμως είναι σχετικά πιο απλό. Το δεύτερο βήμα είναι πιο δύσκολο. Αφορά στην αξιολόγηση των τυπικών και ουσιαστικών προσόντων κατά τη διάρκεια άσκησης του έργου τους. Ποιος και πώς θα το κάνει αυτό; Εδώ τα πράγματα σκουραίνουν γιατί όποιος και να το κάνει, όπως και να το κάνει θα σηκώσει θύελλα αντιδράσεων. Μην ξεχνάμε ότι όπως είπαμε την προηγούμενη φορά οι νοσηλευτές είναι οι πολυπληθέστεροι και μακροβιότεροι υπάλληλοι στις μονάδες υγείας. Έχουν αναπτύξει ισχυρότατους μηχανισμούς προστασίας των κεκτημένων τους έστω και αν αυτά στρέφονται εναντίον των δικαιωμάτων των πολιτών.
Με κάλυμμα την αυτοθυσία κάποιων που εργάζονται στην πρώτη γραμμή και πρέπει να τους αποδίδουμε τον πρέποντα σεβασμό, διαμαρτύρονται κάποιοι από πολλά χρόνια άκαπνοι. Τα περίφημα σωματεία εργαζομένων που βρίσκονται κάθε δεύτερη μέρα στους δρόμους επικαλούμενα την ανάγκη για αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών έχουν μια λέξη που ξορκίζουν καθημερινά, την ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ.
Ποιος θα αξιολογήσει;
Αυτή η λέξη τους προκαλεί επικίνδυνα αντανακλαστικά γιατί θίγει στον πυρήνα του το κράτος που έχουν οργανώσει μέσα στο κράτος. Ένα κράτος ασυδοσίας και έλλειψης ελέγχου. “Ποιος θα μας αξιολογήσει;” κραυγάζουν. Η φυσική τους ιεραρχική ηγεσία είναι αλήθεια ότι είναι συνήθως ανίκανη να το κάνει δυστυχώς. Κάθε φορά που αλλάζει κυβέρνηση, ή πολλές φορές και οι συσχετισμοί μέσα στην ίδια την κυβέρνηση, βλέπουμε τη Διευθύνουσα του νοσοκομείου (τη διευθύντρια δηλαδή της νοσηλευτικής υπηρεσίας) και υψηλόβαθμα νοσηλευτικά στελέχη να υποβιβάζονται σε πιο χαμηλές διοικητικές θέσεις και νέα πρόσωπα κομματικά, προσκείμενα στη διοίκηση, να παίρνουν τις υψηλές θέσεις. Αυτό βέβαια μέχρι κάποια νέα κατάσταση να φέρει στο προσκήνιο τα παλιά ή άλλα πρόσωπα.
Η αναξιοκρατία με πιο κύρος θα αξιολογήσει τους άλλους;
Κάποιος λοιπόν που με αναξιοκρατικό τρόπο έχει ανέβει στην κορυφή της ιεραρχίας, με ποιο κύρος να αξιολογήσει τους άλλους; Είναι αλήθεια ότι αν κάποια διοίκηση θέλει να προχωρήσει σε αξιολόγηση πρέπει να εξασφαλίσει πρώτα αξιοκρατία για τα στελέχη που θα κάνουν την αξιολόγηση. Η κάθε προϊσταμένη τμήματος, η κάθε τομεάρχης, η κάθε Διευθύνουσα οφείλει να είναι το καλύτερο στέλεχος που διαθέτει η υγειονομική μονάδα. Και γιατί όχι, οι θέσεις να προκηρύσσονται ανεξαρτήτως υγειονομικής μονάδας, στο σύνολο του Συστήματος Υγείας. Όσο για τον μηχανισμό της αξιολόγησης ο πρωτοετής στη Διοίκηση Μονάδων Υγείας μαθαίνει ότι υπάρχουν απολύτως προτυποποιημένες διαδικασίες που μπορούν να αξιολογήσουν το νοσηλευτικό προσωπικό με μεγάλη επάρκεια.
Διεθνώς σε οργανωμένα συστήματα υγείας οι νοσηλευτές αξιολογούνται.
Για όσους διαφωνούν να επισημάνουμε απλώς ότι δεν ανακαλύπτουμε εμείς την Αμερική αλλά διεθνώς σε σοβαρά και οργανωμένα συστήματα υγείας, στα οποία οι ίδιοι καταφεύγουμε στα πολύ δύσκολα προβλήματά μας, οι νοσηλευτές ασφαλώς και αξιολογούνται. Και αξιολόγηση σημαίνει και σωστή αξιοποίηση στη συνέχεια. Θα ληφθούν όλα υπ’ όψιν. Οι ιδιαιτερότητες της προσωπικότητας και του χαρακτήρα, η ηλικία, η οικογενειακή κατάσταση, η εμπειρία και το εργασιακό παρελθόν, τα τμήματα που έχει ο αξιολογούμενος εργαστεί και οι προσωπικές του προτιμήσεις και από αυτό το σύνολο θα προκύψουν τα δεδομένα για την καλύτερη αξιοποίησή του σε ανάλογη θέση.
Ώστε και ο ίδιος ο νοσηλευτής να μην αισθάνεται αδικημένος αλλά και ο ασθενής να επωφεληθεί. Και βέβαια η αξιολόγηση δεν γίνεται μια φορά αλλά συνεχίζεται κάθε μέρα και λάθη διορθώνονται και βελτιώσεις επισημαίνονται και νέες ευκαιρίες δίνονται συνεχώς.
Έχουμε φτιάξει ένα σύστημα εχθρικό προς όλους.
Μια μονάδα υγείας είναι ένας ζωντανός οργανισμός που τα πάντα καθημερινά μεταβάλλονται. Δυστυχώς η δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία την έχει μετατρέψει σε ένα αποστεωμένο κατασκεύασμα όπου τίποτα δεν κινείται και δεν προοδεύει, αντίθετα συνεχώς βουλιάζει στη ραστώνη και την απραξία. Αν ακούσει καθημερινά κανείς τη γκρίνια και τα παράπονα των νοσηλευτών (και συνήθως όσα λιγότερα κάνεις τόσο περισσότερο διαμαρτύρεσαι) θα καταλάβει ότι ούτε οι ίδιοι απολαμβάνουν κάτι από τον κόπο τους. Η πιο χαρακτηριστική φιγούρα σε ένα νοσοκομείο είναι μια νοσηλεύτρια που διαμαρτύρεται και γκρινιάζει.
Έχουμε φτιάξει ένα σύστημα εχθρικό προς όλους. Και δεν φταίει σε αυτό η έλλειψη προσωπικού. Όσο προσωπικό και να προσληφθεί κινδυνεύει να βουλιάξει στην κινούμενη άμμο. Είναι κάποιοι νοσηλευτές που θα μπουν στο Δημόσιο για να ξεκουραστούν μετά από το ξεζούμισμα του Ιδιωτικού Τομέα. Είναι έμπειροι για το πώς μπορείς να εκμεταλλευτείς τις αδυναμίες του δημοσίου τομέα. Υπάρχουν όμως και άλλοι που μπαίνουν με όρεξη για δουλειά. Αυτούς σύντομα το σύστημα θα τους μεταβάλλει σε ανάλογους με τους παλιότερους δημοσίους υπαλλήλους. Θα υπάρξουν βέβαια και αυτοί που λόγω προσωπικών αρχών και χαρακτήρα θα αντέξουν. Είναι αυτοί που θα διασώσουν την τιμή όλων και θα κρατήσουν το Σύστημα Υγείας όρθιο. Αλλά θα είναι τα θύματα του φιλότιμού τους και στο κάτω κάτω ως πότε θα στηρίζονται τα συστήματα σε προσωπικούς ηρωισμούς;
Με όλα αυτά δεν συμπεραίνουμε ότι δεν χρειάζονται νέοι νοσηλευτές στο Σύστημα Υγείας, το θέμα είναι πόσοι και για ποιες ανάγκες. Γιατί αν απλά προσθέτουμε αριθμούς τότε θα μετατρέψουμε την κατάσταση σε ένα βαρέλι χωρίς πάτο που από τη μία θα διορίζουμε και από την άλλη θα εμπλουτίζουμε τις τάξεις των αργόμισθων.
* Ο κ. Νικόλαος Παναγιωτόπουλος είναι ειδικός καρδιολόγος με εξειδίκευση και πολύχρονη θητεία στην Διοίκηση Μονάδας Εντατικής Θεραπείας