Χρονια νόσος:διαταραχή σχέσεων με αγαπημένα πρόσωπα.
(διαταραχή σχέσεων με αγαπημένα πρόσωπα) Η χρόνια νόσος δοκιμάζει τις σχέσεις με τα πρόσωπα που βρίσκονται κοντά στον ασθενή είτε πρόκειται για συζύγους και παιδιά είτε για συγγενείς είτε για φίλους ή συναδέλφους. Η νοσηλεία στο νοσοκομείο, οι εξαντλητικές πολλές φορές θεραπείες που εφαρμόζονται και καταπονούν το σώμα και δοκιμάζουν τα ψυχικά αποθέματα, οι σκέψεις για το μέλλον και οι φόβοι γι’ αυτό που έρχεται, δημιουργούν μια αίσθηση αποξένωσης του ασθενούς από τους ανθρώπους του.
Ο ασθενής βλέπει τους άλλους να συνεχίζουν τη ζωή τους ενώ ο ίδιος έχει μπει σε μια νέα κατάσταση και αυτό τον κάνει να αισθάνεται πολύ έντονη μοναξιά. Οι άνθρωποι γύρω πηγαίνουν στη δουλειά τους, τα παιδιά στο σχολείο, τα χρονικά περιθώριά τους είναι πιεσμένα λόγω πολλαπλών υποχρεώσεων ενώ ο ίδιος είναι καθηλωμένος και αισθάνεται ότι ο χρόνος έχει σταματήσει γι’ αυτόν. Αισθάνεται ότι οι άλλοι δεν ασχολούνται μαζί του, ότι η παρουσία του είναι ένα βάρος γι’ αυτούς.
Χρόνια νόσος και νοσηλεία:οι ιδιωτικές στιγμές του ασθενούς περιορίζονται.
Ακόμη και όταν τα αγαπημένα του πρόσωπα τον επισκέπτονται και ασχολούνται μαζί του η εμπειρία αυτή δεν τον ικανοποιεί. Όταν π.χ. νοσηλεύεται, η παρουσία των άλλων ασθενών που νοσηλεύονται στο θάλαμο και των συγγενών τους, η παρεμβολή των νοσηλευτών και του υπόλοιπου προσωπικού του νοσοκομείου δεν επιτρέπουν την εκδήλωση των συναισθημάτων και της ελεύθερης έκφρασης των σκέψεών του και εμποδίζουν την ομαλή αλληλεπίδρασή του με όσους βρίσκονται κοντά του.
Οι ιδιωτικές στιγμές περιορίζονται και αν αυτό παραταθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα οι ενδοοικογενειακές σχέσεις τίθενται σε δοκιμασία. Στους εφήβους που πάσχουν από καρκίνο, για παράδειγμα, διαπιστώθηκε ερευνητικά ότι οι συγκρούσεις με τις μητέρες τους αποτελούσαν το σοβαρότερο παράγοντα συναισθηματικής αναστάτωσής και στρες (Manne, S., Miller, D., 1998. Social support, social conflict and adjustment among adolescents with cancer. Journal of Pediatric Psychology, 18, 47-62).
Διαταραχή σχέσεων με αγαπημένα πρόσωπα:οι ευθύνες και οι υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν.
Τα αγαπημένα πρόσωπα ενός χρονίως πάσχοντα ασθενή, επιφορτίζονται με πολλά καθήκοντα και αναλαμβάνουν μια σειρά από ευθύνες και υποχρεώσεις. Πολλά από αυτά που έκανε μέχρι τότε ο ασθενής αλλά και πολλές νέες ευθύνες θα πρέπει να διεκπεραιωθούν από τα κοντινά του πρόσωπα. Ο ίδιος όμως που δε μπορεί πια να προσφέρει, ενδέχεται να θεωρήσει τον εαυτό του βάρος και παρείσακτο πρόσωπο. Η ανάληψη υποχρεώσεων μπορεί να δέσει περισσότερο τα υπόλοιπα πρόσωπα του περιβάλλοντος μεταξύ τους και να τα απομακρύνει από τον ασθενή χωρίς να υπάρχει πρόθεση γι’ αυτό.
Όταν ο ασθενής απουσιάζει για τις θεραπείες του και τις νοσηλείες του όσοι μένουν πίσω χρειάζεται να πάρουν πρωτοβουλίες, να συνεργαστούν, να δεθούν στην κοινή αντιμετώπιση των προβλημάτων, πολλές φορές χωρίς να τον ρωτήσουν και αυτό τον ενοχλεί και τον απομονώνει πιο πολύ. Αυτό, αν και πολλές φορές αδικαιολόγητα, γεμίζει τον ασθενή με απογοήτευση και τον επηρεάζει στη σχέση του μαζί τους.
Το στρες που δημιουργεί μια χρόνια νόσος θέτουν σε δοκιμασία μια σχέση.
Το έντονο στρες αλλά και τα προβλήματα που δημιουργεί μια χρόνια νόσος ή ένας τραυματισμός μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο μια οικογενειακή σχέση ή μια φιλία. Μπορεί όμως να φέρουν και τα αντίθετα αποτελέσματα. Μπορεί να αυξήσουν τη συναισθηματική σχέση και να δυναμώσουν τους οικογενειακούς και φιλικούς δεσμούς.
Στο προς ποια κατεύθυνση θα οδεύσει μια σχέση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την κατάσταση που βρισκόταν η σχέση αυτή πριν την εκδήλωση των προβλημάτων. Αν η σχέση παρουσίαζε προβλήματα και ήταν αδύναμη μπορεί να επιδεινωθεί και να οδηγηθεί σε ρήξη. Αν ήταν δυνατή και υγιής μπορεί να δυναμώσει ακόμη περισσότερο. Η δοκιμασία της χρόνιας ασθένειας αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση όσον αφορά τη διατήρηση της εμπιστοσύνης και της επικοινωνίας των εμπλεκομένων προσώπων.
Η χρόνια νόσος αλλάζει πολλές φορές τους ρόλους μέσα στην οικογένεια.
Η χρόνια νόσος και αναπηρία αλλάζει πολλές φορές τους ρόλους μέσα στην οικογένεια. Κάποιος ισχυρός σύζυγος που είχε στα χέρια του τα πάντα απέναντι σε μια άβουλη σύζυγο, βλέπει τώρα τη σύζυγό του να παίρνει την κατάσταση στα χέρια της. Η αδυναμία του συζύγου λόγω της νόσου του να ανταποκριθεί στις μέχρι τότε πάγιες υποχρεώσεις του, οδηγεί τη σύζυγο στο να εκδηλώσει στοιχεία του χαρακτήρα και δυνατότητες που μέχρι τότε ήσαν αφανείς. Αυτό μπορεί να οδηγήσει το σύζυγο στη σκέψη ότι είναι πια άχρηστος και ότι η οικογένειά του δεν τον έχει πλέον ανάγκη.
Είναι σε αυτό το σημείο σημαντικό, με λεπτό και εύσχημο τρόπο, να φαίνεται ότι ο ασθενής συνεχίζει να παίζει το ρόλο του στην καθημερινότητα της οικογένειας, συντονίζοντας και ασχολούμενος με όσα περισσότερα μπορεί ακόμη και εντελώς σε θεωρητικά επίπεδα. Αυτό βοηθιέται και με την προσδοκία ότι όλα όσα συμβαίνουν είναι προσωρινά, τα πράγματα θα αποκατασταθούν στην κανονικότητά τους και άρα θα πρέπει να μη χαθεί η επαφή με τα γεγονότα.
Η οικογένεια τον ενημερώνει και αναφέρεται σε αυτόν με μεγαλύτερο ακόμη ζήλο από όταν ήταν καλά. Οι αλλαγές των ρόλων όμως μπορούν σε κάποιες περιπτώσεις να φανούν ωφέλιμες για την οικογένεια. Η ανακατανομή των υποχρεώσεων μπορεί να θεραπεύσει παθογένειες του παρελθόντος και να βοηθήσει την καλύτερη επικοινωνία και ομαδικότερη αντιμετώπιση των καθημερινών προβλημάτων. Είναι πολύ σημαντικό να αναδειχθούν τα θετικά αυτής της νέας κατάστασης με την αγάπη να κυριαρχεί και το σεβασμό να διέπει τις καθημερινές σχέσεις.
Ο ασθενής με χρόνια νόσο πρέπει να ενθαρρύνεται να εκφράζει τις σκέψεις του.
Στο κομμάτι των σχέσεων με τους φίλους τα πράγματα είναι πιο απλά αλλά και πιο λεπτά. Η επαφή πρέπει να έχει κάτι από το παρελθόν, με ζεστασιά και αγάπη, με την άνεση που επικοινωνούν οι φίλοι μεταξύ τους, χωρίς την αίσθηση του τεχνητού και του δύσκολου. Τίποτα δεν πρέπει να μένει χωρίς συζήτηση, ο ασθενής πρέπει να ενθαρρύνεται να εκφράζει τις σκέψεις του και όλα θα πρέπει να συζητιούνται με ειλικρίνεια και άνεση. Η όποια βοήθεια χρειαστεί, να προσφέρεται αβίαστα και οι δύο πλευρές να αισθάνονται ότι λειτουργούν χωρίς πίεση και καταναγκασμό. Σε αυτές τις δύσκολες στιγμές οι φιλίες δυναμώνουν και οι σχέσεις όταν είναι υγιείς ενισχύονται.