Νικόλαος Παναγιωτόπουλος

Οργάνωση πρωτοβάθμιας περίθαλψης.Το τέλος της πανδημίας βρήκε τη χώρα με ρεκόρ θανάτων.

(άρθρο-Οργάνωση πρωτοβάθμιας περίθαλψης-) Το τέλος της πανδημίας μας βρήκε με το αρνητικότερο ρεκόρ θανάτων για πολιτισμένη χώρα. Περισσότεροι από 37.000 άνθρωποι βρήκαν το θάνατο στη χώρα μας από κορονοϊό, παρά τα πολύ αυστηρά μέτρα που λήφθηκαν και καταστρατήγησαν όλα τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Την ίδια στιγμή η Δανία π.χ. με 6.000.000 πληθυσμό είχε 8.755 θανάτους και η Ολλανδία με 17.500.000 κατοίκους είχε 22.992 θανάτους. Είναι λοιπόν προφανές ότι το κράτος μας δεν κατόρθωσε να προφυλάξει τους πολίτες του από το θάνατο και πρέπει να αναζητηθούν οι αιτίες.

Οργάνωση πρωτοβάθμιας περίθαλψης.Το σύστημα υγείας είναι ανεπαρκές σε όλα τα επίπεδα.

Ακόμη και για τον πιο ανυποψίαστο πολίτη είναι προφανές ότι η κύρια αιτία αυτής της αποτυχίας είναι το ανεπαρκές σύστημα υγείας, το οποίο πάσχει σε όλα τα επίπεδα. Και η κυριότερη αδυναμία του είναι η παντελής έλλειψη πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Τη στιγμή που τα πολιτισμένα κράτη της υφηλίου δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στα συστήματα πρωτοβάθμιας περίθαλψής, εμείς αφού διαλύσαμε το ανεπαρκές προηγούμενο σύστημα δε φροντίσαμε να βάλουμε τίποτε στη θέση του.
Επί δεκαετίες στη χώρα μας ο κύριος κορμός της πρωτοβάθμιας περίθαλψης ήταν τα πολυιατρεία του ΙΚΑ ανά την Ελλάδα και οι συμβεβλημένοι ιδιώτες ιατροί των άλλων ταμείων, όσων δε διέθεταν αυτόνομο δίκτυο όπως οι Τράπεζες, ΔΕΚΟ κλπ. Το σύστημα αυτό είχε τεράστιες αδυναμίες αλλά κάλυπτε τις στοιχειώδεις ανάγκες των ατόμων που δε μπορούσαν να καταφύγουν σε ιδιώτες ιατρούς. Κάποια εποχή επιχειρήθηκε να δημιουργηθεί ο οικογενειακός ιατρός αλλά σύντομα ο θεσμός ατόνησε.

Η δημιουργία του ΕΣΥ και τα Κέντρα Υγείας.

Το ΕΣΥ που δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 80 προέβλεπε για την πρωτοβάθμια περίθαλψη τα Κέντρα Υγείας στην Περιφέρεια και τα Κέντρα Υγείας Αστικού Τύπου στις μεγαλύτερες πόλεις. Τα μεν πρώτα υλοποιήθηκαν με πελατειακά κριτήρια, χωρίς το κατάλληλο προσωπικό τα δε δεύτερα δεν έγιναν ποτέ. Τα Κέντρα Υγείας της περιφέρειας στελεχώθηκαν στο πόδι από αγροτικούς ιατρούς που ονομάστηκαν μετά από σύντομη «εκπαίδευση» στα Νομαρχιακά Νοσοκομεία Γενικοί ιατροί , ενώ πολύ ακριβό ιατρικό υλικό σάπισε στις αποθήκες ελλείψει ειδικοτήτων που θα μπορούσαν να το αξιοποιήσουν.

Η διάλυση του ΕΣΥ,του ΙΚΑ και ο προσωπικός ιατρός.

Φθάνοντας στην περίοδο των Μνημονίων, την περίοδο των οριζόντιων περικοπών, το ΙΚΑ διαλύθηκε, δημιουργήθηκε ο ΕΟΠΥΥ και ο κτιριακός εξοπλισμός του πρώην ΙΚΑ ονομάστηκε Αστικά Κέντρα Υγείας. Αυτά στελεχώθηκαν με συμβασιούχους κυρίως ιατρούς και το προσωπικό του ΙΚΑ που ήταν μόνιμο. Στην πορεία και κατ’ απαίτηση της τρόικας δημιουργήθηκε ο θεσμός του προσωπικού ιατρού ο οποίος όπως πολλές φορές γράψαμε ήταν παντελώς πρόχειρος και μη λειτουργικός.

Για όσους δεν έχουν το χρόνο να διαβάσουν τα άρθρα που παραπέμπουμε από προηγούμενη αρθρογραφία μας να τονίσουμε απλά ότι ο προσωπικός ιατρός με 2.000 χρεωμένους ασθενείς και 15’ ανά επίσκεψη ουσιαστικά είναι προορισμένος να γράφει συνταγές και παραπεμπτικά και μάλιστα εξ’ αποστάσεως («άυλη συνταγογράφηση») . Και ελλείψει ενδιαφέροντος ούτε το 50% των πολιτών δε βρήκε προσωπικό ιατρό με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή ο θεσμός να έχει στην πράξη απαξιωθεί.

Οργάνωση πρωτοβάθμιας περίθαλψης.Απαιτεί διαφορετικό σχεδιασμό και φιλοσοφία.Μία πρόταση για κατ’οίκον νοσηλεία.

Όμως η πρωτοβάθμια περίθαλψη απαιτεί ένα άλλο σχεδιασμό και μια διαφορετική φιλοσοφία. Και για να μην κάνουμε μόνο κριτική ας περιγράψουμε μια από τις πολλές επιλογές που θα είχε το κράτος για την οργάνωση μιας αξιοπρεπούς πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Η οργάνωση θα έπρεπε κατ’ αρχάς να περιλαμβάνει την εκπαίδευση Γενικών Ιατρών σε συγκεκριμένες δεξιότητες και την αξιοποίηση άλλων ειδικοτήτων που θα κατευθύνονταν στην ιατρική της κοινότητας. Επίσης νοσηλευτές που θα εκπαιδεύονταν και αυτοί με συγκεκριμένο πλάνο και για την εκτέλεση συγκεκριμένων νοσηλευτικών πράξεων.
Με αυτές λοιπόν τις δυνατότητες, με κέντρο τα υπάρχοντα Κέντρα Υγείας θα μπορούσαν να δημιουργηθούν ομάδες αποτελούμενές από ιατρούς και νοσηλευτές οι οποίες αντί να μεταφέρονται οι ασθενείς στο ήδη επιβαρυμένο νοσοκομείο για εξέταση και έλεγχο, θα μπορούσαν να μεταβαίνουν κατόπιν κλήσεως των πολιτών για εξέταση του πάσχοντα κατ’ οίκον. Εκεί μετά από τον αρχικό έλεγχο, αν η κατάσταση απαιτεί νοσηλεία θα δίνεται παραπεμπτικό για μεταφορά στο νοσοκομείο, ενώ αν η κατάσταση μπορεί να αντιμετωπιστεί επιτόπου ο ασθενής θα υποβάλλεται σε νοσηλεία στο σπίτι.

Παράδειγμα οργάνωσης  πρωτοβάθμιας περίθαλψης με κατ’οίκον νοσηλεία.Τα οφέλη για τον ασθενή και τα νοσοκομεία.

Ας πούμε ένα παράδειγμα. Ένας ηλικιωμένος ασθενής παρουσιάζει υψηλό πυρετό και πτώση πίεσης. Στο σπίτι μεταβαίνουν ένας Γενικός Ιατρός και ένας εκπαιδευμένος νοσηλευτής και αφού πάρουν το ιστορικό του, τον εξετάζουν, παίρνουν τον απαραίτητο εργαστηριακό έλεγχο και αν χρειαστεί καλούν φορητό ακτινολογικό μηχάνημα, υπέρηχο κλπ. Τοποθετείται φλεβοκαθετήρας και αντίστοιχος ορός και ουροκαθετήρας για μέτρηση ούρων. Αναλόγως των αποτελεσμάτων η νοσηλεία μπορεί να συνεχιστεί στο σπίτι με χορήγηση της αντίστοιχης αντιβίωσης και καθημερινά ένας νοσηλευτής επισκέπτεται τον ασθενή για νοσηλεία και λήψη των απαραίτητων συμπληρωματικών εξετάσεων. Τον ασθενή έχει χρεωθεί ο ιατρός που τον εξέτασε αρχικά, ο οποίος τον επισκέπτεται όταν είναι απαραίτητο.

Τα οφέλη μιας τέτοια τακτικής είναι προφανή. Ο ασθενής αποφεύγει την επαφή του με τα ενδονοσοκομειακά μικρόβια, τα Νοσοκομεία νοσηλεύουν μόνο βαριά περιστατικά και το κόστος περίθαλψής είναι πολύ φτηνότερο. Όταν ο ασθενής βελτιωθεί αποδεσμεύει την ομάδα παίρνοντας «εξιτήριο», ενώ αν επιδεινωθεί μεταφέρεται στο νοσοκομείο. Για όσους σπεύσουν να φέρουν αντιρρήσεις απλώς να επισημάνουμε ότι σήμερα υπάρχουν πολλές ομάδες ιδιωτικών εταιρειών που προσφέρουν ακριβώς αυτές τις υπηρεσίες κατ’ οίκον.

Ο σοβαρός σχεδιασμός που λείπει.

Τι χρειάζεται για να γίνουν αυτά; Σοβαρός σχεδιασμός, τα απαραίτητα κονδύλια και αξιολόγηση που θα οδηγήσει στη συνεχή βελτίωση. Αν αντί να περιμένουν επί ατελείωτες ώρες το ασθενοφόρο ή τη σειρά τους στα Εξωτερικά Ιατρεία για να εξετασθούν, οι ασθενείς εξετάζονταν στο σπίτι, να είστε σίγουρα ότι οι περισσότεροι δε θα χρειάζονταν τίποτε περισσότερο από μια συνταγή και κάποια παραπεμπτικά τακτικών εξετάσεων.
Δυστυχώς ζούμε σε μια χώρα που επικρατεί ο στρογγυλός λόγος, αυτός που χαϊδεύει αυτιά και δεν υπάρχει γνώση, σοβαρότητα και δουλειά. Έτσι επιλέγουμε αυτούς που τάζουν αορίστως τα περισσότερα για να θρηνούμε στη συνέχεια άδικα θύματα. Μήπως πρέπει κάποτε να σοβαρευτούμε; Πάντως το θέμα είναι πολύ σοβαρό.