Ενός λεπτού σιγή για όσους έφυγαν μόνοι.

Κορονοϊός:η μοναξιά του θανάτου. Άρθρο του καρδιολόγου Νικόλοαυ Παναγιωτόπουλου

 

Κορονοϊός:η μοναξιά του θανάτου.

«μία δὲ κλίνη κενὴ φέρεται ἐστρωμένη τῶν ἀφανῶν 

(Θουκιδίδη, Επιτάφιος Περικλέους)

Χριστιανά τα τέλη της ζωής ημών, ανώδυνα,

ανεπαίσχυντα, ειρηνικά…

(Από τη Θεία Λειτουργία)

( Κορονοϊός:η μοναξιά του θανάτου) Μέσα στις πολλές καταπατήσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων που ζούμε κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού μία, ίσως η πιο τραγική, αφορά εκείνους που έφυγαν από τη ζωή μόνοι, απομονωμένοι, χωρίς την παρουσία των δικών τους ανθρώπων, των παιδιών, των φίλων, κάποιου να τους κρατά το χέρι.

Κορονοϊός:η μοναξιά του θανάτου. Τα υγειονομικά πρωτόκολλα.

Μολονότι οι κάμερες μπαινόβγαιναν στις εντατικές για να μεταφέρουν ανούσιες και ανόσιες εικόνες, χωρίς σεβασμό στον ιερό αγώνα των ασθενών, για να τις δώσουν βορά στο αδηφάγο κοινό, οι οικείοι αποκλείστηκαν αυστηρότητα από το επισκεπτήριο των δικών τους. Και θα βρεθούν πολλοί να υποστηρίξουν ότι αυτό είναι απαραίτητο για την υγειονομική προστασία και την αποφυγή μετάδοσης του ιού μέσω των επισκεπτών. Ότι αυτό προβλέπουν τα πρωτόκολλα.

Μόνο που τα πρωτόκολλα όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις ασχολήθηκαν αυστηρά και μόνο με τη βιολογική επιβίωση παραβλέποντας όμως ότι ο άνθρωπος είναι και ψυχή και πολλές φορές η πρώτη εξαρτάται από τη δεύτερη.

Κορονοϊός:η μοναξιά του θανάτου. Ο παράγοντας της ψυχολογίας στην έκβαση μιας ασθένειας.

Όποιος έχει ασχοληθεί σοβαρά με τις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας αλλά και γενικότερα με την ασθένεια γνωρίζει ότι η ψυχολογία του ασθενούς παίζει τεράστιο ρόλο στην έκβαση της ασθένειάς του. Ίσως το πιο γνωστό φαινόμενο της επίδρασης των προσδοκιών στην ιατρική πράξη είναι η αντίδραση στο λεγόμενο εικονικό φάρμακο (placebo). Τί είναι αυτό;

Placebo φάρμακα και  ψυχολογία του ασθενούς.

Είναι μια αδρανής ουσία η οποία έχει το περίβλημα ενός κανονικού φαρμάκου. Χρησιμοποιείται στις κλινικές μελέτες για να συγκριθεί η λήψη ενός υπό εξέταση φαρμάκου με το τίποτα. Ο ασθενής δε γνωρίζει αν παίρνει το φάρμακο ή το τίποτα και έτσι πιστεύει ότι παίρνει φάρμακο ακόμη και όταν αυτό δεν έχει μέσα τίποτε. Η χορήγηση γίνεται για να αποκλειστεί το ψυχολογικό κομμάτι και να εκτιμηθεί η πραγματική ωφέλεια από τη φαρμακευτική ουσία. Η χορήγησή του στηρίζεται στην αλλαγή που επέρχεται στο σώμα από τη συμβολική σημασία την οποία αποδίδει ένα άτομο σε ένα γεγονός ή ένα αντικείμενο του θεραπευτικού περιβάλλοντος (Brody,B.A.2000. The placebo response, New York: HarperCollins).

‘Ενα άγγιγμα ή μια λέξη και είναι δυνατό να ασκήσουν τόσο σωματική όσο και ψυχολογική επίδραση.

Εκτός από φάρμακο μπορεί ως placebo να λειτουργήσει ένα άγγιγμα ή μια λέξη και είναι δυνατό να ασκήσουν τόσο σωματική όσο και ψυχολογική επίδραση (Shapiro, A.K., Shapiro, E. 1997. The placebo: Is it much ado about nothing? In A. Harrington (Ed.) The placebo effect: An interdisciplinary exploration. Cambridge, MA: Harvard University Press). Αυτοί λοιπόν οι ασθενείς που έρχονται σε επαφή με τη διαδικασία του placebo πολλές φορές θεραπεύονται ή βελτιώνουν την κατάσταση της υγείας τους μόνο με την πεποίθηση ότι λαμβάνουν μια αποτελεσματική αγωγή.

Εκεί στηρίζονται και πολλές εναλλακτικές θεραπείες που παρουσιάζουν αποτελέσματα χωρίς να μπορούν να αποδείξουν τη δράση των ακολουθουμένων μεθόδων. Η ψυχολογική τόνωση στις περιπτώσεις αυτές βελτιώνουν τις καταστάσεις άγχους και βοηθούν στη θεραπεία.

Κορονοϊός:η μοναξιά του θανάτου. Η απομόνωση των βαρέων πασχόντων.

Όλα αυτά τα αγνοήσαμε και απομονώσαμε τους βαριά πάσχοντες πίσω από κλειστές πόρτες σε ένα περιβάλλον εχθρικό, ξένο και τρομακτικό για τον ασθενή. Ένα περιβάλλον γεμάτο μηχανήματα και θορύβους μόνιτορ, ξένα πρόσωπα ιατρών, νοσηλευτών και λοιπού προσωπικού, ντυμένων με στολές πού δημιουργούν άγχος και φόβο και μιλούν για θάνατο. Κι όμως υπάρχει και άλλη λύση.

Αυτή της πολύ προσεκτικής επίσκεψης επιλεγμένων προσώπων από το συγγενικό περιβάλλον των ασθενών, που θα προσέρχονται με τα κατάλληλα μέτρα, θα εκπαιδεύονται από κάποιον υπεύθυνο και θα ελέγχονται συστηματικά με τεστ για πιθανή μόλυνση. Το επισκεπτήριο εξάλλου είναι θεσμοθετημένο σε καθημερινή βάση (και δύο φορές την ημέρα) στις ΜΕΘ τις κανονικές περιόδους.

Το Σύστημα Υγείας δεν θέλει να αποκαλύπτονται οι αδυναμίες του.

Γιατί δεν έγινε αυτό; Ας είμαστε ειλικρινείς. Γιατί δεν το σήκωνε το σύστημα υγείας μας. Γιατί οι συγγενείς είναι ανεπιθύμητοι σε ένα ανοργάνωτο και πρόχειρο σύστημα όπως το δικό μας. Δε θέλουμε μέσα στα πόδια μας τους οικείους γιατί μας κουράζουν με ερωτήσεις, παρατηρήσεις και υποδείξεις για τα χιλιάδες στραβά και ανάποδα που βλέπουν. Κι εμείς προτιμούσαμε πάντα να δουλεύουμε πίσω από κλειστές πόρτες όπου κανείς δε μας ενοχλεί και ελέγχει. Αν οι συγγενείς έβλεπαν πολλές από τις λεπτομέρειες των συνθηκών νοσηλείας δε θα μπορούσαμε να εκθειάζουμε την τελειότητά μας.

Μία ασθενής και μητέρα φίλων πέθανε σε νοσοκομείο με νεφρική ανεπάρκεια γιατί δεν έρχονταν να την υποβάλλουν σε αιμοκάθαρση. Σε συνεχείς πιέσεις από τους συγγενείς κάποιος γιατρός είπε «της κάναμε κάτι ΣΑΝ τεχνητό νεφρό» και ένας άλλος ότι «θα της κάνουμε ότι εμείς κρίνουμε απαραίτητο, δε θα μας πείτε εσείς». Και να είστε σίγουροι ότι ποτέ δεν έγινε αυτό που έπρεπε να γίνει τελικά, αλλά κανείς δεν το είδε.

Πολλοί άνθρωποι πέθαναν μόνοι,γεμάτοι φόβο και τρόμο.

Κι έτσι πολλοί άνθρωποι έφυγαν μόνοι, με τρόμο και φόβο στη καρδιά και άλλοι πάλεψαν με τη νόσο χωρίς το γλυκό χαμόγελο του παιδιού ή του συζύγου τους. Και χωρίς την παρουσία της ελπίδας που δίνει η παρουσία του Θεού στο πρόσωπο ενός λειτουργού της. Οι ιερείς βρέθηκαν μακριά από τους αδελφούς τους και θα ακούσουν από το στόμα του Χριστού στη Δευτέρα παρουσία όπως ό ίδιος μας είπε το: «πορεύεσθε ἀπ’ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ· ἐπείνασα γὰρ καὶ οὐκ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα καὶ οὐκ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην καὶ οὐ συνηγάγετέ με, γυμνὸς καὶ οὐ περιεβάλετέ με, ἀσθενὴς καὶ ἐν φυλακῇ και  οὐκ ἐπεσκέψασθέ με.» (Ματθ, 23).

Οι ιερείς θα μπορούσαν να διεκδικήσουν δυναμικά και με μέτρα την παρουσία τους.

Μα τι θα μπορούσαν να κάνουν αφού υπήρχαν απαγορεύσεις; Να διεκδικήσουν δυναμικά και με μέτρα την παρουσία τους. Να αξιοποιηθούν οι ιερείς που υπηρετούν στα νοσοκομεία.  Μια απλή σκέψη,  θα μπορούσε η Εκκλησία να υπερβεί τα εμπόδια χρησιμοποιώντας τους δεκάδες ιατρούς- κληρικούς που διαθέτει, για να κλείσει και τα κακοπροαίρετα στόματα. Και όχι μόνο οι  ιερείς. Για ανθρώπους με άλλα θρησκευτικά πιστεύω οι ανάλογοι λειτουργοί. Ακόμη και όσοι δεν πιστεύουν στο Θεό, στην απελπισία τους με ευχαρίστηση δέχονται την ελπίδα που έρχεται από τον ουρανό και ένα παρηγορητικό λόγο.

Κορονοϊός:η μοναξιά του θανάτου. Η κοινωνία μας θα λογοδοτήσει.

Η κοινωνία μας θα λογοδοτήσει γιατί ο πολιτισμός της είναι λειψός και ελαττωματικός. Κρυφτήκαμε από το φόβο μας και εγκαταλείψαμε τους ανθρώπους μας μόνους. Κι όταν ακόμη κάποιοι εξέπνευσαν ο φόβος συνεχίστηκε. Κλειστά, σφραγισμένα φέρετρα, ασθενείς μέσα σε σάκους. Προσωπικό και ιερείς με στολές αστροναυτών. Φοβικές διατάξεις, παράλογες και παράνομες συνέθεσαν ένα τραγικό σκηνικό από θέατρο παραλόγου. Ο κορονοϊός είναι ένας συγκυτιακός ιός που μεταδίδεται με το αναπνευστικό και ως γνωστόν οι νεκροί δεν αναπνέουν, ούτε βήχουν, ούτε φτερνίζονται. Γιατί όλα αυτά τα μέτρα παρά μόνο για να σπείρουν το φόβο και να δημιουργήσουν κλίμα τρομοκρατίας;

Πως ο κορονοϊός μεταδίδεται από το νεκρό σώμα;

Δεν υπάρχει ούτε μία εργασία που να αναφέρει ότι ο κορονοϊός μεταδίδεται από το νεκρό σώμα και όμως πήραμε διατάξεις από άλλα λοιμώδη νοσήματα, τον έμπολα και την πανούκλα, τις εφαρμόσαμε και ασεβήσαμε απέναντι στους νεκρούς μας. Απίστευτη σύγχυση προκαλείται με τις εγκυκλίους της κυβέρνησης για την ταφή νεκρών από κορονοϊό, όπου διαπιστώνονται αποκλίσεις με τις οδηγίες του Π.Ο.Υ.  Δεν φτάνει το πένθος των συγγενών, τους απαγορεύεται και να δουν για τελευταία φορά τον θανόντα, αφού το φέρετρο είναι σφραγισμένο και δεν ανοίγει επ’ ουδενί! Παρόλο που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δεν συνιστά την τοποθέτηση σορού σε πλαστική σακούλα, οι σοροί τοποθετούνται σε διπλό πλαστικό σάκο. Τι λένε οι ειδικοί για όλα αυτά. Αυτοί ασχολούνται με τους ζωντανούς μόνο.

Η Αντιγόνη και οι σύγχρονοι νεκροί.

Δυστυχώς η Αντιγόνη έζησε τα χρόνια του Κρέοντα και φαίνεται ότι δεν έφτασε κάποιος απόγονός της μέχρι τις μέρες μας. Εμείς είμαστε εκσυγχρονισμένοι και αυτά δε μας αγγίζουν.  «Μα για νεκρούς θα μιλάμε τώρα;» Δεν διδαχθήκαμε τίποτε από τους προγόνους μας που θεωρούσαν ύβριν προς τον Θεό την προσβολή του νεκρού.  Το 406 π.Χ., οκτώ Αθηναίοι στρατηγοί που κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου είχαν επιτύχει περιφανή νίκη κατά των Λακεδαιμονίων, δικάστηκαν γιατί μετά τη Ναυμαχία στις Αργινούσες δεν περισυνέλλεξαν τους ναυαγούς και άφησαν άταφους αυτούς που είχαν πέσει ηρωικά υπέρ της πόλεως. Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε και η υλική ευμάρεια αλλά και ορθολογισμός φαίνεται ότι μας άλλαξαν. Ίσως όχι όλους. Τουλάχιστον όσοι απομείναμε ρομαντικοί ας προβληματιστούμε.