Nikolaos Panagiotopoulos

Το σκάνδαλο των φαρμάκων όπως το ζήσαμε
Του Νικόλαου Παναγιωτόπουλου

Αρχική δημοσίευση   12 Απριλίου 2019,   στο   capital.gr    “Με Άποψη”.  ( Το σκάνδαλο των φαρμάκων -2)

Το σκάνδαλο των φαρμάκων (2)

Είχα την προηγούμενη εβδομάδα υποσχεθεί κλείνοντας το άρθρο μου για το φάρμακο, ότι θα επανέλθω. Περιγράφοντας τα όσα επικράτησαν στον χώρο της ιδιωτικής ιατρικής, του πανεπιστημίου, των φαρμακείων και των ίδιων των ασθενών – καταναλωτών. Άλλαξα λίγο τον τίτλο σήμερα ως απάντηση σε κάποιους που ίσως θεώρησαν ότι είχαν στοιχεία υπερβολής τα όσα γράφτηκαν. Τους διαβεβαιώ ότι είναι μια μετριοπαθής περιγραφή όσων συνέβησαν. Οδήγησαν σε τετραπλάσια και πλέον φαρμακευτική δαπάνη τη χώρα μας, σε σχέση με αυτή χωρών της Ευρώπης με ίσο και μεγαλύτερο πληθυσμό και οργανωμένα συστήματα υγείας.

Από όσα μηνύματα έφτασαν ξεχωρίζω ένα από μια έμπειρη νοσηλεύτρια στον χώρο της εντατικής θεραπείας σε δημόσιο νοσοκομείο και νυν συνταξιούχο. Ανάμεσα σε άλλα μου έγραψε: “Θυμάμαι μάχες να γίνονται το πρωί, να βάζει ένα φάρμακο ο διευθυντής (γιατί συναλλασσόταν με μια εταιρία) και το απόγευμα ο επιμελητής να βάζει το δικό του. Το πρωί να γίνεται χαμός από τον διευθυντή… και στη μέση η νοσηλεύτρια να τα ακούει!” Διαβάζοντας τα παραπάνω ο θιασώτης του ιδιωτικού τομέα πανηγυρίζει. Αυτά δεν γίνονται σε ιδιωτικά νοσοκομεία γιατί εκεί προέχει το συμφέρον του ασθενή.

Ιδιωτικά νοσοκομεία και φάρμακα

Μακάρι να ήταν έτσι. Η εφαρμοζόμενη τακτική στα ιδιωτικά θεραπευτήρια δεν διέφερε και πολύ από αυτή των δημοσίων. Αντίθετα ο θεράπων ιατρός είχε τη δυνατότητα να χρεώνει όσο ακριβά φάρμακα ήθελε τους ασθενείς του. Μέχρι που  αυτά, για να ελέγξουν προς όφελός τους το σύστημα φαρμάκων, έφτασαν στο άλλο άκρο. Μετατοπίζοντας εντελώς τα τελευταία χρόνια τη διαχείρισή του από τους γιατρούς στο ίδιο το θεραπευτήριο. Η εφαρμοζόμενη τακτική καταργεί την ελεύθερη επιλογή φαρμάκου εισάγοντας επί της ουσίας το ένα και μοναδικό σκεύασμα. Με διαδικασίες που παρακάμπτουν την ελεύθερη ιατρική γνώμη και συνταγογράφηση.  Οδηγεί στην επιλογή ενός σκευάσματος ανά φαρμακευτική ουσία, που ανακοινώνεται επίσημα από το φαρμακείο του ιδιωτικού θεραπευτηρίου και χρησιμοποιείται ανεξαρτήτως της άποψης του γιατρού.

Επιλογή φαρμάκου ,ιδιωτικά νοσοκομεία και ΙΚΑ

Ακόμη και ασθενείς που εισάγονται με την αγωγή που λαμβάνουν χρόνια, αναγκάζονται, χωρίς να ενημερωθούν, να λάβουν το σκεύασμα που επέλεξε το νοσοκομείο. Ακόμη κι όταν οι γιατροί εκφράζουν αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα του επιλεγέντος σκευάσματος. Αναγκάζονται να προσαρμοστούν, ιδιαίτερα αν είναι μισθωτοί ή μικρομεσαίοι θεράποντες (σε σχέση πάντα με τα οικονομικά μεγέθη των εισαγωγών τους). Έτσι επειδή η φαρμακευτική εταιρία κάνει την καλύτερη προσφορά σε οικονομικό επίπεδο ή όποια άλλη συναλλαγή μπορεί να φανταστεί κάποιος, επιλέγεται το δικό της αποκλειστικά φάρμακο.

Σε επίπεδο ιδιωτικού ιατρείου όσα περιγράφηκαν για το αγροτικό ιατρείο και το δημόσιο νοσοκομείο εφαρμόστηκαν στο πολλαπλάσιο. Ολόκληρα ιατρεία στήθηκαν ή ανακαινίστηκαν. Εξοπλισμός και βιβλία. Συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό αλλά και είδη προσωπικής χρήσης σχετίστηκαν με τη δυνατότητα συνταγογράφησης των ιατρών. Τον χορό έσυραν οι γιατροί του ΙΚΑ. Με μισθό πείνας (εν γνώσει τους όταν διεκδικούσαν τη θέση πλειοδοτώντας μια θέση στο ΙΚΑ που ήταν απλησίαστο όνειρο για τους πολλούς) . Στηρίζονταν στη συνταγογράφηση για να στήσουν και να στηρίξουν το ιδιωτικό ιατρείο τους. Μάλιστα η “φροντίδα” των εταιριών σχετιζόταν με το μέγεθος του ΙΚΑ και τον αριθμό των ασθενών που έβλεπαν για να συνταγογραφήσουν. Ασθενείς μετά από βαριές καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις φεύγοντας από το νοσοκομείο με αυστηρά επιλεγμένη αγωγή συναντούσαν την αντίδραση του γιατρού του ΙΚΑ . Έχοντας το μονοπώλιο της συνταγογράφησης για ένα ασφαλισμένο, ήθελαν να αλλάξουν τα φάρμακα αλλιώς απειλούσαν: “να πας να τα αγοράσεις”.

Πανεπιστήμιο και φαρμακευτικές εταιρίες

Στο Πανεπιστήμιο; Δεν υιοθετούμε άκριτα τις κατά καιρούς πληροφορίες που ήσαν πολύ αληθοφανείς ότι οι φαρμακευτικές εταιρίες είχαν σε κάποιες περιπτώσεις βαρύνοντα λόγο στην επιλογή του καθηγητή. Εκείνο που είναι όμως αναμφισβήτητο, είναι ότι αποτελούν καθολική πρακτική τα λεγόμενα δορυφορικά συμπόσια όπου στο τέλος του επιστημονικού προγράμματος ενός συνεδρίου παρουσιάζονται νέα φάρμακα των εταιρειών. Με σταθερούς εισηγητές στελέχη των εταιριών και κάποιον πανεπιστημιακό ή διευθυντή του ΕΣΥ να συμπληρώνει τη συνεδρία με το κύρος του. Πολλοί επίσης επιστημονικοί συνεργάτες των πανεπιστημιακών κλινικών πληρώνονταν από εταιρίες για να μπορούν να εργάζονται μια που δεν ήταν δυνατό να καλυφθεί η μισθοδοσία τους από την κρατική δαπάνη. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό αλλά επειδή δεν υπάρχει διαφανές πλαίσιο δημιουργούνται ερωτηματικά σχετικά με το ποια είναι τα ανταλλάγματα.

Φαρμακεία, καλλυντικά και φάρμακα

Μέσα σε αυτό το πάρτι δε μπορούσαν να απουσιάζουν τα φαρμακεία και οι καταναλωτές. Κάποιος ήθελε να πάρει ένα ακριβό καλλυντικό ή κάποιο άλλο προϊόν που δεν αποζημιωνόταν από τα ταμεία. Πήγαινε με το βιβλιάριό του στο φαρμακείο. Ο φαρμακοποιός το έδινε σε κάποιο συνεργαζόμενο γιατρό που έγραφε ένα ίσης αξίας φάρμακο, με μια εικονική διάγνωση.  (Π.χ ένα αντιβιοτικό με διάγνωση λοίμωξη αναπνευστικού). Ο γιατρός χρέωνε μια επίσκεψη στον ασθενή που δεν είχε δει ποτέ του. Ο φαρμακοποιός αποκολλούσε από το κουτί του αντιβιοτικού (στο παράδειγμα) το αυτοκόλλητο που αποδείκνυε ότι είχε δοθεί στον ασθενή, το κρατούσε και έδινε στον πελάτη το καλλυντικό.

Αποζημιωνόταν από το ασφαλιστικό ταμείο για το αντιβιοτικό που ποτέ δεν είχε δώσει ενώ μπορούσε να το πουλήσει ξανά σε κάποιον που θα το αγόραζε μετρητοίς ή για να είναι πιο σίγουρος το πετούσε. Μην ξεχνάμε ότι τα πρώτα χρόνια της κρίσης ανακαλύφθηκαν σπηλιές και πηγάδια με πεταμένα κουτιά φαρμάκων που τα είχαμε πληρώσει όλοι μέσω των ασφαλιστικών ταμείων.

Θα πει κάποιος, αυτά πέρασαν. Μακάρι. Τα συνέδρια των ακριβών ξενοδοχείων με ευκαιρίες για παραθέριση συνεχίζονται, τα συνέδρια του εξωτερικού και εσωτερικού λίγοι γιατροί τα πληρώνουν από την τσέπη τους και για να έχουμε καλό ρώτημα σε όσους λένε ότι αυτό είναι καλό για τη συνεχή εκπαίδευση των γιατρών, γιατί θα πρέπει την μετεκπαίδευση των γιατρών να αναλαμβάνουν ιδιωτικές φαρμακευτικές εταιρίες;

* Ο κ. Νικόλαος Παναγιωτόπουλος είναι ειδικός καρδιολόγος με εξειδίκευση και πολύχρονη θητεία στην Διοίκηση Μονάδας Εντατικής Θεραπείας