Τι πετυχαίνει η ενσυναίσθηση στη σχέση ασθενούς- ιατρού;

Τι πετυχαίνει η ενσυναίσθηση  στη σχέση ασθενούς ιατρού. Καρδιολόγος Μαρούσι Νικόλαος Παναγιωτόπουλος

Τι πετυχαίνει η ενσυναίσθηση.

Τι πετυχαίνει η ενσυναίσθηση στη σχέση ασθενούς ιατρού; Η ενσυναίσθηση του ιατρού για τη συναισθηματική κατάσταση ενός ασθενούς μπορεί να επηρεάσει πολύ θετικά τη σχέση τους και να φέρει ευεργετικά αποτελέσματα στη φροντίδα και τη θεραπεία του τελευταίου. Σε ποιο επίπεδο μπορεί να συμβεί αυτό; Αν θέλαμε να συνοψίσουμε τις κυριότερες θετικές επιδράσεις στον ασθενή θα μπορούσαμε να σταθούμε σε τρία επίπεδα.

Τι πετυχαίνει η ενσυναίσθηση.Σε επίπεδο διάγνωσης.

Πρώτα σε επίπεδο διάγνωσης. Σε αρκετές περιπτώσεις ο ιατρός διευκολύνεται να καταλήξει σε μια πιο ακριβή διάγνωση όταν έχει επίγνωση και κατανοεί μέσω της ενσυναίσθησης τη συναισθηματική και βιολογική κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο ασθενής του. Ας δούμε ένα πολύ συχνό παράδειγμα ενός ασθενούς που παρουσιάζει ταχυκαρδία, αναπνευστική δυσφορία και ταχύπνοια, εφίδρωση και λιποθυμική τάση. Θα μπορούσε αυτό να οφείλεται σε πολλά αίτια όπως υπερθυρεοειδισμό (αυξημένη παραγωγή ορμόνης από το θυρεοειδή αδένα), πνευμονική εμβολή ( παρουσία θρόμβου στα πνευμονικά αγγεία), αρρυθμία (όπως η υπερκοιλιακή ταχυκαρδία που οφείλεται σε διάφορες καρδιακές παθήσεις) ή και απλώς άγχος ή πανικό.

Ο ιατρός που γνωρίζει ποια είναι η πραγματική (και όχι απλά η φαινομενική) συναισθηματική κατάσταση του ασθενούς, θα μπορέσει να αποφασίσει αν θα πρέπει να δοθεί μια οργανική ή μια ψυχολογική εξήγηση για το πρόβλημα που παρουσιάζεται. Κατ’ ελάχιστον θα μπορέσει να ταξινομήσει τη σειρά  των πιθανών διαγνώσεων και να δει ποιο ενδεχόμενο θα εξετάσει πρώτο. Ο συνυπολογισμός των πραγματικών συναισθημάτων του ασθενούς είναι δυνατό να αυξήσει την ακρίβεια της διάγνωσης.

Τι πετυχαίνει η ενσυναίσθηση. Σε επίπεδο ιατρικής θεραπείας.

Δεύτερο επίπεδο που μπορεί να βοηθήσει η ενσυναίσθηση είναι η ιατρική θεραπεία. Τα αποτελέσματα διαφόρων μελετών δείχνουν ότι όταν οι ιατροί έχουν ενσυναίσθηση, οι ασθενείς τους αισθάνονται λιγότερη δυσφορία. (Olson, J. Hanchett, E. 1997. Nurse- expressed empathy, patient outcomes and development of a middle-range theory. IMAGE: Journal of Nursing Scholarship, 29, 71-76).  Ας ασχοληθούμε με ένας ασθενή που έχει υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου. Δεδομένης της καταστάσεως του, ο πανικός και τα συναισθήματά του είναι πολύ πιθανό να αποβούν εξαιρετικά επικίνδυνα.

Οι ασθενείς με έμφραγμα του μυοκαρδίου και έντονο στρες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν θανατηφόρες αρρυθμίες (Lynch, J.J., Thomas, S.A. Mills, M.E, Malinow, K. Katcher, A.H. 1974. The effects of human contact on cardiac arrythmia in coronary care patients. Journal of Nervous and Mental Disease, 158, 88-99). Ωστόσο η συνήθης φροντίδα που παρέχεται κατά την επείγουσα μεταφορά του από το σπίτι στο νοσοκομείο δεν τον βοηθά ιδιαίτερα να παραμείνει ψύχραιμος και να αισθάνεται ασφάλεια και ηρεμία. Οι ιατροί τον αντιμετωπίζουν, πολλές φορές απρόσωπα και όχι ως ένα σκεπτόμενο άτομο με συναισθήματα.

Ο ασθενής αισθάνεται αδύναμος, εγκλωβισμένος στο πρόβλημά του και παρακολουθεί άλλους να κάνουν πράξεις που σκοπό έχουν να τον βοηθήσουν ερήμην του. (Cousins, N. 1983. The healing heart: Antidotes to panic and helplessness. New York: W.W Norton and Co.).  Εάν όμως οι ιατροί μεριμνήσουν και ασχοληθούν με τα συναισθήματα και τη φυσική κατάσταση του ασθενή τότε αυτό είναι σωστή ιατρική. Ο καθησυχασμός και ο κατευνασμός του ασθενούς που γίνονται με ευαισθησία και κατανόηση μπορούν ακόμη και τη ζωή του να σώσουν.

Τι πετυχαίνει η ενσυναίσθηση.Συμμόρφωση με τις θεραπευτικές οδηγίες.

Το τρίτο επίπεδο στο οποίο η ενσυναίσθηση μπορεί να έχει καταλυτική επίδραση είναι η συμμόρφωση με τις θεραπευτικές οδηγίες. Όταν οι ασθενείς νιώθουν ότι οι ιατροί τους καταλαβαίνουν, ακολουθούν τις θεραπευτικές οδηγίες. (Stewart, M.A. 1995. Effective physician- patient communication and health outcomes: A review. Canadian Medical Association Journal, 152, 1423- 1433). Όταν μπορούν να εκφράσουν στον ιατρό τους τα συναισθήματα και τις ανάγκες τους και αισθάνονται ότι μπορούν να εκφράσουν τις ανησυχίες τους είναι πιο σίγουροι ότι ο ιατρός θα δράσει με γνώμονα το συμφέρον τους.

Στην πραγματικότητα η ικανότητα του ιατρού να ταυτίζεται συναισθηματικά με τους ασθενείς του και να κατανοεί τις ανησυχίες τους καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ικανοποίηση που θα αισθανθούν από τη φροντίδα που τους παρασχέθηκε και την προθυμία τους να επισκεφθούν τον ίδιο ιατρό στο μέλλουν (Doyle, B.J., Ware, J.E., 1977.  Physician conduct and other factors that affect consumer satisfaction with medical care. Journal of Medical Education, 52, 793- 801). Από την άλλη πλευρά, μελέτες δείχνουν ότι οι ασθενείς που δεν είναι ικανοποιημένοι από τη διαπροσωπική διάσταση της φροντίδας που λαμβάνουν, θα ψάξουν να βρουν ένα άλλο ιατρό, μέχρι να βρουν αυτόν που θα αισθανθούν ότι ενδιαφέρεται γι’ αυτούς (Di Matteo, M.R., Di Nicola, D.D.. 1982. Achieving patient compliance: The psychology of the medical practitioner’s role. Elmsford, NY: Pergamon Press).

Όταν η θεραπευτική αγωγή αποτυγχάνει.

Πολλές φορές και για πολλούς λόγους το αποτέλεσμα της θεραπευτικής αγωγής μπορεί να μην είναι ικανοποιητικό και οι ασθενείς αισθάνονται ένα αίσθημα απογοήτευσης. Ένας επαγγελματίας του ιατρικού χώρου που δείχνει ενσυναίσθηση απέναντι σε ένα ασθενή είναι σε θέση να αντιληφθεί και να διερευνήσει την απογοήτευσή του και να συνεργαστεί μαζί του με στόχο την εξεύρεση μιας λύσης που θα είναι αμοιβαία αποδεκτή. Έρευνες δείχνουν ότι πολλές φορές οι ασθενείς θυμώνουν όταν η θεραπευτική αγωγή αποτυγχάνει, ακόμη και όταν γνωρίζουν εκ των προτέρων το ρίσκο και τους κινδύνους που εγκυμονεί. Όταν οι επαγγελματίες του ιατρικού κλάδου τηρούν μια ψυχρή και απορριπτική στάση απέναντι στους ασθενείς, αυτοί έχουν την τάση να εκφράζουν το θυμό τους μέσω ενός τρίτου προσώπου, του πληρεξούσιου δικηγόρου τους που καταθέτει μήνυση για ιατρικό σφάλμα. (Vaccarino, J.M. 1977. Malpractice: The problem in perspective. Journal of the American Medical Association, 238, 861-863).

Ίσως για άλλες κοινωνίες η τελευταία παράμετρος να έχει ιδιαίτερη σημασία. Για τα δικά μας όμως δεδομένα θα έλεγα ότι μπορεί κανείς να αρκεστεί στην ικανοποίηση κάποιου που εμπιστεύεται τον ιατρό του για να λύσει το πρόβλημά του και ο ιατρός τα καταφέρνει. Είναι σίγουρο ότι η ενσυναίσθηση μπορεί να βοηθήσει σημαντικά σε αυτό.