Νικόλαος Παναγιωτόπουλος

Το σκάνδαλο των φαρμάκων: μήπως μαζί τα πήραμε;
Του Νικόλαου Παναγιωτόπουλου

Αρχική δημοσίευση   3 Απριλίου 2019,   στο   capital.gr    “Με Άποψη”  ( Το σκάνδαλο των φαρμάκων)

Το σκάνδαλο των φαρμάκων

Τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα τους μήνες που προηγήθηκαν, η ελληνική κοινωνία ανακάλυψε ότι ο τομέας του φαρμάκου αποτελεί μια πηγή όχι μόνο οικονομικής αιμορραγίας αλλά και ηθικών παρεκτροπών. Με προεκτάσεις που έφθασαν μέχρι το ανώτατο πολιτικό επίπεδο. Ένας απλός λειτουργός του Ιπποκράτη, όπως εγώ, χωρίς σχέσεις με τα ανώτερα κλιμάκια του υπουργείου Υγείας, δεν είμαι ασφαλώς σε θέση να μιλήσω και να διαφωτίσω σε σχέση με τα ερωτήματα που απασχολούν την κοινή γνώμη και αφορούν την εμπλοκή πρωθυπουργών και υπουργών σε σκάνδαλα που άπτονται του φαρμάκου.

Μπορώ όμως να καταθέσω όσα κατά τη διάρκεια της τριακονταετούς πορείας μου στον χώρο της Υγείας έχω παρατηρήσει.  Όχι μόνο εγώ αλλά ο κάθε γιατρός που δραστηριοποιήθηκε τις δεκαετίες του ’80, ’90 και 2000 . Σε οποιονδήποτε τομέα του συστήματος υγείας. Και σκοπός των παρατηρήσεων που ακολουθούν δεν είναι να παραστήσει κάποιος τον εισαγγελέα αλλά να βοηθήσει να μην παρασυρθούμε ξανά σε τέτοιες πρακτικές.

Γιατροί και φαρμεκευτικές εταιρίες

Ένας γιατρός που πρόσφατα είχε πάρει το πτυχίο του και είχε μόλις τοποθετηθεί σε ένα αγροτικό ιατρείο, στο όχι τόσο απώτερο παρελθόν, δεχόταν πολύ γρήγορα την επίσκεψη κάποιων φαρμακευτικών αντιπροσώπων – εκπροσώπων φαρμακευτικών εταιρειών. Ο σκοπός επίσημα η ενημέρωση για τη δράση και την ένδειξη κάποιων φαρμάκων, ανεπίσημα και επί της ουσίας η επιχείρηση να πειστεί ο γιατρός να χρησιμοποιήσει το συγκεκριμένο σκεύασμα της εταιρείας τους. Και που το κακό; Μέχρι αυτό το σημείο πουθενά.

Γιατροί, φαρμακευτικές εταιρίες, κίνητρα και ανταλάγματα

Από αυτό το σημείο αρχίζει η συναλλαγή. Αν γράψει το δικό τους σκεύασμα η εταιρεία δε θα τον αφήσει έτσι. Ανάλογα με την κίνηση που θα έχει το φάρμακο και που εύκολα μπορεί να την πληροφορηθεί η φαρμακευτική εταιρεία από τις παραγγελίες των γύρω φαρμακείων, μπορεί να του δοθεί κάποιο ακριβό ιατρικό βιβλίο ή να κανονιστεί η συμμετοχή του σε ένα συνέδριο κατά προτίμηση σε κάποιο καλό για ολιγοήμερες διακοπές μέρος. Ανάλογα μάλιστα με την εκτίμηση που έτρεφε για το πρόσωπό του η εταιρεία θα κανονιζόταν  το ξενοδοχείο και η συμμετοχή στο συνέδριο. Και η δυνατότητα να πάρει κάποιο πρόσωπο της επιλογής του μαζί. Σε μεγάλα και πολυσύχναστα αγροτικά ιατρεία η δυνατότητα παροχών των εταιρειών ήταν μεγαλύτερη και ποικίλη, από κάποια γεύματα σε καλά εστιατόρια, μέχρι και κάλυψη πιο πρακτικών αναγκών.

Έτσι ο γιατρός είχε κίνητρο να επιλέξει το συγκεκριμένο σκεύασμα σε σχέση με κάποιο άλλο μιας πιο απρόθυμης εταιρείας. Ή σε σχέση με το να μη συνταγογραφήσει καθόλου αφού η ανάγκη για κάτι τέτοιο δεν ήταν τόσο επιτακτική για τον ασθενή. Δηλαδή αυτή η συναλλαγή οδηγούσε σε μια τόσο απαραίτητη συνταγογράφηση, σε τεχνητή αύξηση των αναγκών για φάρμακο, αυτό που αποκαλούμε απλά πολυφαρμακία. Κάτι τέτοιο οδηγεί σε βλάβη της υγείας του ασθενή; Κατά την αντίληψη του γιατρού όχι κι ας μην είναι απαραίτητο να δοθούν όλα τα φάρμακα που συνταγογραφούνταν. Ίσως αν το αναλύσει κανείς βέβαια βαθύτερα και δεδομένου ότι κανένα φάρμακο δεν είναι άμοιρο παρενεργειών, να μην είναι όλα αυτά και τόσο αθώα.

Γιατροί, φαρμακευτικές εταιρίες και συνέδρια

Όταν αυτός ο γιατρός ξεκινούσε την ειδικότητά του, τα πράγματα εξελίσσονταν. Προσπαθούσε κι εκείνος να συμμετάσχει σε όσα έβλεπε να εκτυλίσσονται γύρω του. Έβλεπε τους επιμελητές και διευθυντές του να ταξιδεύουν στο εξωτερικό και το εσωτερικό σε συνέδρια. Όχι μόνο αυτοί αλλά οι σύζυγοι, τα παιδιά ακόμη και οι…. πεθερές τους. Έβλεπε να εισάγονται ξαφνικά κάποια καινούρια φάρμακα στην κλινική τα οποία υποστηρίζονταν με φανατισμό με την επίκληση κάποιου πλεονεκτήματος. Ή συνήθως χωρίς καμία δικαιολογία. Έβλεπε την κλινική να αδειάζει σε ημέρες συνεδρίων του εξωτερικού. Έμεναν πίσω κάποιοι αναγκαστικά ή γιατί δεν τους άρεσαν τα ταξίδια. Ή γιατί –υπήρχε και αυτή η κατηγορία ευτυχώς- γιατί δεν ήθελαν να συμμετάσχουν σε αυτή τη διαδικασία. Και όχι μόνο αυτό. Έβλεπε να πηγαίνουν σε ξενόγλωσσα συνέδρια –στα αγγλικά- άνθρωποι που δεν γνώριζαν τη γλώσσα ούτε για στοιχειώδη συνεννόηση.

Γιατοί και συνέδρια

Παρουσιαζόταν το φαινόμενο κάποιος που ήθελε να πάει με δικά του έξοδα σε κάποιο μεγάλο συνέδριο του εξωτερικού να μην μπορεί να βρει αεροπορικά εισιτήρια ή δωμάτια σε αξιοπρεπή ξενοδοχεία γιατί όλα είχαν αγοραστεί από τις φαρμακευτικές εταιρείες και μάλιστα χρόνια πριν. Συναντούσε κανείς σε καρδιολογικά π.χ. συνέδρια γαστρεντερολόγους ή ουρολόγους γιατί το συνέδριο γινόταν σε καλή εποχή, στο κατάλληλο σημείο. Ολόκληρες κλινικές του ΕΣΥ συν γυναιξί και τέκνα μετανάστευαν στο εξωτερικό σε κάποια συνέδρια. Και όχι μόνο εγγραφή σε συνέδρια και διαμονή σε ξενοδοχεία αλλά και καθημερινές έξοδοι εκεί σε ακριβά εστιατόρια και εκδρομές και ξεναγήσεις για όσους δεν ήθελαν να παρακολουθήσουν το συνέδριο και τα συνοδά τους μέλη.

Που βρίσκονταν τα σχετικά χρήματα; Προφανώς από κάποια κονδύλια των εταιρειών που αφορούσαν κέρδη από την καλή συνεργασία των γιατρών. Και βέβαια γιατροί από κέντρα Υγείας, από το ΙΚΑ και άλλα ασφαλιστικά ταμεία είχαν την τιμητική τους αφού μεγάλο ποσοστό συνταγογραφίας περνούσε από τα χέρια τους. Και δεν ήταν μόνο τα ταξίδια. Υπήρχαν κι άλλες παροχές πιο σκοτεινές. Και οι ιδιώτες γιατροί; Και οι πανεπιστημιακοί; Και οι ίδιοι οι ασθενείς; Μια πολύ μεγάλη συζήτηση που θα πρέπει να τη συνεχίσουμε σύντομα.

* Ο κ. Νικόλαος Παναγιωτόπουλος είναι ειδικός καρδιολόγος με εξειδίκευση και πολύχρονη θητεία στην Διοίκηση Μονάδας Εντατικής Θεραπείας