Νικόλαος Παναγιωτόπουλος

Οι μεταλλάξεις του κορονοϊού.

(Οι μεταλλάξεις του κορονοϊού) Τις τελευταίες ημέρες πολλοί είναι οι ασθενείς και γνωστοί μου που με έντονο άγχος επικοινωνούν μαζί μου για να θέσουν ερωτήματα για τις εξελίξεις στο θέμα των μεταλλάξεων του κορονοϊού. Το άγχος τους επιτείνει η απόλυτη σύγχυση που προκαλούν οι ειδικοί που καθημερινά εναλλάσσονται στα τηλεοπτικά κανάλια και ο καθένας εκφράζει τη γνώμη του. Και δεν είναι μόνο οι ιατροί και επιδημιολόγοι αλλά και καθηγητές του πολυτεχνείου, τεχνικοί τροφίμων, χημικοί,  πολιτικοί και όσοι θεωρούν εαυτούς αρμόδιους να ενημερώσουν τους αγωνιούντες πολίτες.

Και έτσι άλλοι καθησυχάζουν τους ανθρώπους, άλλοι τους τρομοκρατούν, άλλοι λένε ότι τα εμβόλια είναι ικανά να καλύψουν τις νέες μορφές του ιού και άλλοι ότι δεν μας καλύπτουν και θα χρειαστούν νέες εκδοχές των εμβολίων και νέοι εμβολιασμοί. Το προβληματικό φαινόμενο οι τηλεστάρ που το ίδιο το σύστημα εξέθρεψε τόσους μήνες να γυρίσουν από υπερεκτίμηση του εγώ τους εναντίον του ίδιου του τροφέα που τους ανάδειξε, απλώνεται καθημερινά και παίρνει επικίνδυνες διαστάσεις.

Οι μεταλλάξεις του κορονοϊού:Πως λειτουργοί οι ιοί.

Πριν όμως να αναφερθούμε στα όσα τραγικά (θα ήσαν πολύ κωμικά αν το ζήτημα δεν ήταν τόσο σοβαρό) λαμβάνουν χώρα μπροστά στα μάτια μας καθημερινά ας πούμε λίγα πράγματα επι της ουσίας. Όπως είχαμε περιγράψει ήδη από την πρώτη στιγμή της εμφάνισης του κορονοϊού οι ιοί είναι πρωτόγονα παράσιτα κυττάρων που δε μπορούν να χαρακτηριστούν ζωντανά μικρόβια μια που δεν έχουν αυτονομία στην ύπαρξη και τον πολλαπλασιασμό τους. Για να επιβιώσουν και να πολλαπλασιαστούν χρειάζεται να μπουν σε κάποιο κύτταρο, να χρησιμοποιήσουν τα ενδοκυττάρια σωματίδια για να πολλαπλασιαστούν και στη συνέχεια να μολύνουν άλλα κύτταρα.

Όμως κατά τη διαδικασία αυτή τα κύτταρα που μολύνονται πεθαίνουν και οι ιοί μπαίνουν σε νέα κύτταρα βλάπτοντας τον οργανισμό στον οποίο ανήκουν (αυτόν που τους φιλοξενεί, τον ξενιστή) καταστρέφοντας τα όργανά του. Το σε ποια κύτταρα μπαίνουν εξαρτάται από την πρωτεΐνη που περιβάλλει το πρωτόγονο γενετικό τους υλικό RNA και η οποία μπορεί να συνδεθεί με κάποιες θέσεις στο τοίχωμα του κυττάρου και να «ξεκλειδώσει» την πόρτα που θα του επιτρέψει να μπει μέσα του. Αν τα κύτταρα ανήκουν στο αναπνευστικό ο ιός χαρακτηρίζεται αναπνευστικός και προκαλεί συνάχι (ανώτερο αναπνευστικό) ή πνευμονία (κατώτερο αναπνευστικό). Αν ο ιός είναι του γαστρεντερικού συνδέεται με κύτταρα αυτού του συστήματος  και προκαλεί διάρροιες, εμέτους κλπ.

Οι μεταλλάξεις του κορονοϊού:Φυσική ανοσία και εμβόλια.

Ο κορονοϊός είναι αναπνευστικός ιός και προκαλεί ως σοβαρή επιπλοκή την  πνευμονία. Ο οργανισμός βέβαια δε μένει άπρακτος. Αναγνωρίζει την πρωτεΐνη του ιού ως ξένη και παράγει ειδικές πρωτεΐνες, τα αντισώματα, που συνδέονται με αυτόν  και τον καταστρέφουν. Αυτή είναι η ανοσία. Στην περίπτωση του κορονοϊού υπάρχει μια πρωτεΐνη του περιβλήματός του που ονομάστηκε ακίδα και σαν τη μύτη της βελόνας τρυπά το κυτταρικό τοίχωμα και προωθεί το γενετικό του υλικό στο ανθρώπινο κύτταρο. Αυτή την πρωτεϊνική δομή προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τα εμβόλια. Είτε χορηγώντας  RNA του ιού (τα νέα εμβόλια), είτε την ίδια την πρωτεΐνη (τα κλασικά που περιμένουμε τους επόμενους μήνες), τα εμβόλια προκαλούν την παραγωγή αντισωμάτων  ώστε όταν ο οργανισμός έρθει σε επαφή με τον ίδιο τον ιό να είναι έτοιμος να τον εξολοθρεύσει.

Όμως ο ιός θέλει να επιβιώσει οπότε αλλάζει μορφές για να ξεγελάσει τα αντισώματα του οργανισμού και να μπορέσει να μπει στο κύτταρο ξεγελώντας την άμυνά του. Αυτή η αλλαγή ονομάζεται μετάλλαξη. Μετάλλαξη δηλαδή είναι η αλλαγή του RNA του ιού που οδηγεί σε μεταβολή της δομής της πρωτεΐνης (για τον κορονοϊό της πρωτεΐνης- ακίδας) που επιτρέπει στον ιό να διεισδύσει στα κύτταρα του ξενιστή του (ανθρώπου). Το γεγονός της μετάλλαξης είναι τυχαίο και τις περισσότερες φορές οδηγεί στην καταστροφή του. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως οδηγούν σε πιο ικανούς να προσβάλλουν το κύτταρο ιούς.

Οι μεταλλάξεις του κορονοϊού: Ο ιός γίνεται πιο μεταδοτικός για να επιβιώσει αλλά πιο ακίνδυνος.

Τέτοιες φαίνεται ότι είναι οι μεταλλάξεις που για λόγους περιγραφικούς και δημοσιογραφικούς  ονομάσαμε με βάση τη χώρα που απομονώθηκαν αρχικά. Το «αγγλικό» στέλεχος, το «νοτιοαφρικανικό», το «βραζιλιάνικο». Τα στελέχη αυτά είναι κορονοϊοί που έχουν ελαφρώς τροποποιημένη πρωτεϊνική δομή και άρα διαφορετική συμπεριφορά. Το τι αλλάζει στη συμπεριφορά τους θα το δούμε στο μέλλον. Από ότι φαίνεται γίνονται πιθανώς πιο μεταδοτικοί αλλά όχι πιο επικίνδυνοι ως προς τη θνησιμότητα που προκαλούν. Και μάλιστα δεν αποκλείεται αυτή η αυξημένη μεταδοτικότητα να είναι προοίμιο μείωσης της ικανότητάς του να προκαλεί ζημία στον οργανισμό.

Ο ιός γίνεται πιο μεταδοτικός για να επιβιώσει αλλά πιο ακίνδυνος. Ίσως να είναι το προοίμιο του τέλους της πανδημίας. Στις αρχές του φθινοπώρου είχε περιγραφεί ένα  στέλεχος κορονοϊού που ήταν λιγότερο επικίνδυνο από το κλασικό και καλλιεργήθηκε η ελπίδα ότι μπορεί να οδηγήσει στην εξασθένιση της πανδημίας. Γενικά στη φύση ο μικροοργανισμός που είναι θανατηφόρος για τον ξενιστή του εξαφανίζεται κι αυτός. Έτσι πολύ βαριές επιδημίες εκφυλίζονται γρήγορα. Ιοί όπως ο κορονοϊός που είναι ήπιοι αλλά μεταδοτικοί συνήθως γίνονται πιο μεταδοτικοί ώσπου εκφυλίζονται σε ένα απλό κρυολογηματάκι. Γιατί τόσος τρόμος λοιπόν; Μα αφού είναι πιο μεταδοτικός ακόμη κι αν είναι πιο ακίνδυνος, τα νοσοκομεία θα γεμίσουν και το ΕΣΥ και η πολιτική ηγεσία θα εκτεθούν.

Οι μεταλλάξεις του κορονοϊού:Θα χρειαστεί συμπληρωματικός εμβολιασμός;

Τα νέα στελέχη του ιού είναι αμφίβολο αν μπορούν να διαφοροποιηθούν από τα προηγούμενα ως προς την ικανότητα να ξεφεύγουν από τα αντισώματα που δημιουργεί η φυσική ανοσία στον κλασικό ιό. Αν αυτό επιβεβαιωθεί τότε όσοι έχουν ήδη νοσήσει είναι ασφαλείς ότι δε θα ξανανοσήσουν τουλάχιστον σοβαρά. Το ίδιο και όσοι αποκτήσουν ανοσία από τα εμβόλια. Αν κάποιο από τα μεταλλαγμένα στελέχη έχει διαφοροποιηθεί τόσο ώστε να μπορεί να ξεγελάσει τη φυσική ανοσία που αποκτήθηκε από τον κλασικό ιό τότε θα μπορεί να ξεγελάσει και τα υπάρχοντα εμβόλια και θα χρειαστεί συμπληρωματικός εμβολιασμός.

Στην ιατρική, όπως και σε κάθε εκδήλωση της ζωής  χρειάζεται ψυχραιμία, σοβαρότητα και υπομονή.

Έτσι έχουν τα πράγματα. Μεταλλάξεις θα έχουμε και στο μέλλον. Το πόσο λοιμογόνες ή επιθετικές θα είναι θα το μαθαίνουμε αφού τις μελετήσουμε. Μπορεί όμως στο μέλλον να οδηγήσουν και στον εκφυλισμό και την εξαφάνισή της πανδημίας. Το να ακούμε τους «ειδικούς» να διαφωνούν και να προκαλούν σύγχυση είναι ανεύθυνο και εγκληματικό. Θα πρέπει όλοι να μιλούν με δεδομένα και όχι με υποθέσεις. Και για να είναι ξεκάθαρη η γνώμη που εκφράζεται  χρειάζεται υπομονή. Η νέα γνώση θα έρθει σύντομα. Το είπαμε και πρόσφατα. Η επιστήμη δεν είναι παντοδύναμη θεά αλλά ταπεινή θεραπαινίδα της αλήθειας.

Μέχρι τώρα ξέρουμε ότι τα νέα στελέχη εξαπλώνονται πιο γρήγορα αλλά δεν είναι πιο θανατηφόρα. Με τον ίδιο τρόπο που προφυλαγόμαστε μέχρι τώρα θα συνεχίσουμε να προφυλασσόμαστε και στο μέλλον. Το αν βιαστήκαμε να πανηγυρίσουμε για τα εμβόλια θα φανεί και νομίζω ότι θα ήταν κωμικό να ξαναβάλουμε όλη την πολιτική, πολιτειακή και πανεπιστημιακή ηγεσία να ξαναεμβολιαστεί μπροστά στις κάμερες. Κρίμα τα βαρύγδουπα λόγια και η συγκίνηση όσων βιάστηκαν να γεμίσουν τα ΜΜΕ και τις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης με τις φωτογραφίες τους την ώρα που εμβολιάζονταν και τους θαυμαστές που τους έραιναν με like. Στον τόπο μας έχουμε μια ροπή προς την υπερβολή και το θέαμα. Και στην ιατρική, όπως και σε κάθε εκδήλωση της ζωής  χρειάζεται ψυχραιμία, σοβαρότητα και υπομονή.