Είναι τόσο κακή η «ανοσία της αγέλης»;

Κορονοϊός και ανοσία της αγέλης.Άρθρο του καρδιολόγου Νικόλαου Παναγιωτόπουλου

Κορονοϊός και ανοσία της αγέλης. Ανοσία της κοινότητας.

(Κορονοϊός και ανοσία της αγέλης) Συμβαίνει συχνά όταν θέλουμε να δημιουργήσουμε εξ αρχής ένα άσχημο κλίμα για κάτι να του δίνουμε ένα όνομα που να απωθεί εξασφαλίζοντας έτσι από την πρώτη επαφή μαζί του τον επιδιωκόμενο στόχο. Τον καθιστούμε έτσι κακόφημο και πολλές φορές δε χρειάζεται η περεταίρω ενασχόληση μαζί του. Μια τέτοια τύχη επιφυλάξαμε από την αρχή της πανδημίας στην περίφημη «ανοσία της αγέλης». Πρώτα απ’ όλα ο όρος «αγέλη που παραπέμπει σε ζώα και κάτι το ζωωδώς μαζικό στέρησε από την έννοια το κύρος που της έπρεπε. Μεταφράζοντας το αγγλικό όρο herd immunity με τον τρόπο που εξυπηρετεί μια απαξίωση οδηγήσαμε τους περισσότερους στην απαξίωσή του. Αν βέβαια επιλέγαμε τον πιο δόκιμο όρο «ανοσία της κοινότητας» θεωρώ πως η προσέγγισή του θα ήταν διαφορετική από τους πολλούς.

Κορονοϊός και ανοσία της αγέλης:Πως λειτουργεί ο ανθρώπινος οργανισμός.

Ας αφήσουμε όμως στους όρους και ας μπούμε στη συζήτηση της ουσίας. Όταν ένα άτομο έρθει σε επαφή με κάποιον μικροοργανισμό ο οργανισμός του αντιδρά παράγοντας αντισώματα δηλαδή πρωτεΐνες που τον πολεμούν και μπορούν να τον καταστρέψουν. Κάθε φορά που θα έρθει στο μέλλον σε επαφή με το μικροοργανισμό αυτό θα τον αναγνωρίζει και δε θα του επιτρέπει πλέον να τον βλάψει. Και όχι μόνο αυτό, αφού θα μπορεί να τον καταστρέφει δεν τον μεταδίδει και στους άλλους ανθρώπους. Αυτός ο μηχανισμός αφορά τα βακτηρίδια, τους ιούς και τους περισσότερους μικροοργανισμούς που μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο σε μια ανθρώπινη κοινότητα και οδηγούν σε ανοσολογική αντίδραση.

Κορονοϊός και ανοσία της αγέλης:Όταν η ανοσία φτάσει σε ορισμένα επίπεδα ο μικροοργανισμός δεν μπορεί να μεταδοθεί.

Όταν το επίπεδο της ανοσίας φτάσει σε κάποια επίπεδα στον πληθυσμό, ο μικροοργανισμός δε μπορεί πλέον να μεταδίδεται γρήγορα γιατί δε βρίσκει εύκολα ευαίσθητους ανθρώπους και η επιδημία σταματά και αν μάλιστα το ποσοστό των άνοσων (από το α στερητικό και το νόσος, επομένως όσων δε νοσούν) ατόμων είναι πολύ υψηλό ο μικροοργανισμός μπορεί ακόμη και να εξαφανιστεί. Αυτός είναι και ο στόχος ενός εμβολιασμού. Καθιστά τους πολλούς άνοσους και έτσι περιορίζει ή και εξαφανίζει  μια νόσο. Δημιουργείται με αυτό τον τρόπο το λεγόμενο ανοσολογικό τείχος προστασίας. Υπάρχει όμως και ο φυσικός τρόπος ανοσίας όταν κάποιος έρθει σε επαφή με τον ίδιο τον μικροοργανισμό. Οι παλαιότεροι θυμόμαστε ότι πριν να βρεθεί το εμβόλιο οι μητέρες πήγαιναν τα κοριτσάκια κοντά σε όποιον είχε κολλήσει ερυθρά για να εξασφαλίσουν την ανοσία που θα τους χρησίμευε αν κατά την κύηση στο μέλλον έρχονταν σε επαφή με τον επικίνδυνο για το έμβρυο ιό της ερυθράς. Κάτι ανάλογο γινόταν και  με τα αγοράκια και την παρωτίτιδα (μαγουλάδες).

Με την ανοσία της κοινότητας ή αλλιώς πληθυσμιακή ανοσία που αποκτάται με φυσικό τρόπο δηλαδή «κολλώντας» τη νόσο ή με τεχνητό τρόπο- εμβολιασμό δημιουργούνται ασφαλείς συνθήκες για όλη την κοινότητα. Γι’ αυτό το  εμβόλιο της εποχιακής γρίπης π.χ. δε χρειάζεται να το κάνουν όλοι αλλά μόνον οι ευάλωτοι ηλικιωμένοι, όσοι πάσχουν από βαριά νοσήματα και το υγειονομικό προσωπικό  που έρχεται σε επαφή με ευάλωτους. Αυτοί αρκούν για να προστατέψουν τους υπόλοιπους.

Κορονοϊός και ανοσία της αγέλης: Η ανοσολογική αντιμετώπιση του ιού και το 50-60% του πληθυσμού.

Στην περίπτωση του κορονοϊού και μέχρι και εφ’ όσον δημιουργηθεί αποτελεσματικό και ασφαλές εμβόλιο ένας τρόπος να ανασχεθεί η μετάδοση του ιού και να τερματιστεί η πανδημία είναι η ανοσία της κοινότητας. Πως μπορεί να επιτευχθεί αυτή; Με το να μολυνθούν (προσέξτε να μολυνθούν και όχι να νοσήσουν) τόσοι όσοι αποτελούν τον κρίσιμο αριθμό προστασίας και των άλλων. Ποιο είναι το ποσοστό αυτό; 50%- 60% περίπου.  Ακόμη και μικρότερο ποσοστό μειώνει την εξάπλωση του ιού. Μόνο που όπως σε όλες τις επιδημίες η επαφή με το φυσικό τρόπο με τον μικροοργανισμό θα πρέπει να είναι ασφαλής. Στην περίπτωση του κορονοϊού γνωρίζουμε ότι οι νέοι και τα παιδιά που δεν έχουν ειδικά προβλήματα όχι μόνο δεν πεθαίνουν αλλά  συνήθως ούτε καν νοσούν. Και μην πει κάποιος για τις περιπτώσεις αναφοράς θανάτων νέων από τον ιό γιατί με αυτή τη λογική δε θα πρέπει να κυκλοφορούν στους δρόμους αφού τα τροχαία με θύματα νέους και παιδιά είναι κατά πολύ συχνότερα.  

Και γιατί τότε δαιμονοποιήσαμε τον φυσικό τρόπο ανοσολογικής αντιμετώπισης του ιού; Γιατί η ιδανική του εφαρμογή απαιτεί ότι το ποσοστό που θα μολυνθεί  θα αφορά το μη ευάλωτο πληθυσμό, αυτούς που θα μολυνθούν, δε θα νοσήσουν βαριά και θα ανοσοποιηθούν. Τους νέους δηλαδή και τα παιδιά κατά πρώτον και τους υγιείς ενήλικες κατά δεύτερο. Οι νέοι δηλαδή που κυνηγάμε από τις πλατείες και τα πάρτι μπορεί να αποτελέσουν ασπίδα προστασίας της κοινωνίας και όχι αποδιοπομπαίους τράγους, υπό την προϋπόθεση απομόνωσης των ηλικιωμένων και ευάλωτων. Αρκεί να μην αφεθούν σε έξαλες και ανεξέλεγκτες αντιδράσεις αλλά να καθοδηγηθούν σε μια ήπια και σταδιακή μόλυνση από τον ιό.  Αν αυτό δεν μπορεί να γίνει η ανεξέλεγκτη μετάδοση του ιού οδηγεί σε νοσούντες που το σύστημα υγείας δε μπορεί να  περιθάλψει με αποτέλεσμα να καταρρεύσει και οι θάνατοι να αυξηθούν υπέρμετρα.

Τα lockdown και οι επιπτώσεις για την αντιμετώπιση του ιού.

Σε μια Ευρώπη κι ιδιαίτερα Ελλάδα γερασμένη, με το ποσοστό των ηλικιωμένων να αποτελεί μεγάλο μέρος του πληθυσμού αλλά και του εκλογικού σώματος, μια τέτοια τακτική είναι επικίνδυνη. Γι’ αυτό την είπαμε ανοσία της αγέλης και μέσω των  πρόθυμων ΜΜΕ τη ρίξαμε στο πυρ το εξώτερο. Για να μην περιορίσουμε τους συνταξιούχους και ευάλωτους κλείσαμε μέσα μια ολόκληρη κοινωνία  νέων και παραγωγικών οικονομικά ανθρώπων. Αντί να κατηγορούμε τους απρόσεκτους και ατίθασους ηλικιωμένους κυνηγάμε ( και σωστά πολλές φορές) από τις πλατείες τους απείθαρχους νέους. Κλείσαμε τα περίπτερα και τα εστιατόρια στις 12 (Ποιος ευφάνταστος νους άραγε τα σκέφτεται αυτά;). Περιορίσαμε δραματικά την οικονομική δραστηριότητα. κλονίσαμε τις κοινωνικές σχέσεις, ανοίξαμε πληγές που δύσκολα θα κλείσουν

Η περιπτώσεις των ηλικιωμένων.

Κάποιες δοκιμαστικές αναφορές σε περιορισμό των συνταξιούχων που θα κυκλοφορούν  με SMS και θα ελαττώσουν  τις δημόσιες δραστηριότητές τους οδήγησε πολύ γρήγορα σε άτακτη υποχώρηση για μη δυσαρεστήσουμε τους συνταξιούχους που μπορεί να αποτελεί και την εκλογική μας πελατεία. Ο ιός όπως αποδεικνύεται κάθε μέρα είναι ιός πολιτικός και σε πολλές περιπτώσεις και ιδεολογικά φορτισμένος. Σε μια συζήτηση με κάποιο μετριοπαθή ασθενή μου, αυτός αρνείτο κατηγορηματικά να μείνει μέσα και οι νέοι να κυκλοφορούν. “Να μείνουμε όλοι μέσα γιατί έχουμε ίσα δικαιώματα” υποστήριζε με πάθος. 

Την ανοσία της κοινότητας προσπάθησαν να προωθήσουν αρχικά κοινωνίες όπως η Βρετανική αλλά λόγω πολιτικής αδυναμίας και λαϊκισμού οδηγήθηκαν σε άτακτη υποχώρηση στο μέσο της προσπάθειας με τα γνωστά άσχημα αποτελέσματα. Άλλες κοινωνίες όπως η Σουηδική την εφαρμόζουν με συνέπεια και χωρίς υστερίες και κορώνες και φαίνεται ότι τα καταφέρνουν. Αφού αναγκάζεται και το εκ Βρετανίας παπαγαλάκι να παραδεχθεί ότι επειδή δεν είμαστε Σουηδία στην οργάνωση και τη νοοτροπία πρέπει να κλειστούμε μέσα, κάτι ενδιαφέρον πρέπει να γίνεται εκεί πάνω.

“Δεν θα πρέπει να δαιμονοποιούμε την ανοσία της αγέλης.”

Είναι σημαντικό ότι ο  μέχρι τουλάχιστον πρόσφατα εθνικός λοιμωξιολόγος  έγραψε σε επιστημονικό Σκανδιναβικό περιοδικό  ότι δεν πρέπει να δαιμονοποιούμε την ανοσία της αγέλης. Ίσως είναι μια διπλή γλώσσα. Άλλα στους επιστήμονες άλλα στους απλούς ανθρώπους. Ίσως καταλαβαίνει πια ότι η κοινωνία δεν αντέχει άλλη οικονομική ασφυξία, άλλη καταπάτηση δικαιωμάτων, άλλους οριζόντιους περιορισμούς και αντιδρά καθημερινά. Ίσως θα πρέπει να ξαναδούμε το μοντέλο προστασίας από τον ιό. Να αφήσουμε τις φαινομενικά εύκολες λύσεις όπως το lock down. Είναι αλήθεια ότι το συστημα υγείας μας νοσεί. Όμως οι λύσειςτης πρώτης φάσης οδήγησαν σε οικονομική και κοινωνική καταστροφή. Η διαφημιζόμενη επιτυχία κυβει μια τεράστια μακροπρόθεσμη αποτυχία που μόλις τώρα αρχίζουμε να συνειδητιοποιούμε και που θα ζήσουμε το επόμενο διάστημα. Γι’ αυτό προσπαθούμε να την αποφύγουμε.

Οι τηλεαστέρες ειδικοί που κουνάνε αυτάρεσκα  και σαδιστικά το δάκτυλο σε όλους κατηγορώντας τους για ανευθυνότητα θα πρέπει να δεχτούν  να δοθεί ο λόγος και σε αυτούς που παγκοσμίως έχουν άποψη για μια πιο ομαλή αντιμετώπιση της πανδημίας και φιμώνονται από τα ΜΜΕ. Ίσως τελικά η ανοσία της αγέλης να κρύβει κάποιες λύσεις.