Νικόλαος Παναγιωτόπουλος

Ιατρική Φροντίδα

Στο πλαίσιο της σχέσης του γιατρού με τον ασθενή που αναμφισβήτητα αποτελεί μια πολύ λεπτή ισορροπία από την οποία εξαρτώνται πάρα πολλά, θα ξεκινήσουμε μια σειρά άρθρων που απηχούν τις σύγχρονες επιστημονικές απόψεις που και εμείς ενστερνιζόμαστε.

Σχέση Ασθενούς-Ιατρού

Η σχέση ασθενούς- ιατρού, που συνειδητά τοποθετούμε σε αυτή τη σειρά, δεν αποτελεί μια από τις πολλές κοινωνικές συναντήσεις που λαμβάνουν χώρα στην καθημερινή μας ζωή. Είναι μια συνάντηση από την οποία πολλές φορές εξαρτάται όχι μόνο η υγεία αλλά και η ζωή του πρώτου αλλά και η προσωπική αξιοπρέπεια και επαγγελματική πορεία του δεύτερου. Δε θα πρέπει σε καμία περίπτωση να μεταβάλλεται σε σχέση ιατρού- ασθενή ούτε να είναι μια ασύμμετρη σχέση όπου το αδύνατο εκ των πραγμάτων σκέλος, αυτό του ασθενή, να υποβαθμίζεται σε αντικείμενο αδιαφορίας ή εκμετάλλευσης. Είναι, και ας μη θεωρηθεί μεγαλοστομία, μια μυσταγωγία όπου με σεβασμό, ειλικρίνεια και θάρρος συναντιούνται δύο πρόσωπα με τελικό τίμημα κάτι εξαιρετικά πολύτιμο, την υγεία και την ίδια την επιβίωση.

Αρχές Ιατρικής Φροντίδας

Η επικοινωνία ασθενούς- ιατρού σύμφωνα με τον  Cassell, ένα ιατρό που έχει ασχοληθεί πολύ με το θέμα συνοψίζονται σε τέσσερεις αρχές : 1) Οι ιατροί φροντίζουν ασθενείς και όχι νοσήματα. 2) Το σώμα έχει τον τελευταίο λόγο στις αποφάσεις του ιατρού. 3) Η σχέση μεταξύ του ιατρού και του ασθενή αποτελεί ένα δίαυλο, μέσω του οποίου διοχετεύεται και παρέχεται το σύνολο της ιατρικής φροντίδας.  4) Η προφορική επικοινωνία είναι το πιο σημαντικό εργαλείο στην άσκηση της ιατρικής (Cassell, E.J. Talking with patients Volume I: The theory of doctor- patient communication. Cambridge, MA: The M.It. Press, 1985.)

Οι ιατροί φροντίζουν ασθενείς και όχι νοσήματα.

Η πρώτη αρχή αποτελεί στις μέρες μας ένα τεράστιο θέμα που οδηγεί σε αποτυχία τη σχέση του ιατρού με τον ασθενή του. Πολλοί είναι οι ιατροί που ασχολούνται με ασθένειες και βάζουν σε δεύτερη μοίρα τους ασθενείς που έχουν μπροστά τους. Στηρίζονται πάνω στην πείρα και τις γνώσεις τους και δεν είναι λίγες οι φορές που θαυμάζουν τόσο πολύ τον εαυτό τους που δεν ακούν καθόλου αυτόν που έχουν μπροστά τους. Η ιατρική είναι μια πρόκληση για να δικαιωθούν οι κόποι τους και να αυξηθεί η αυτοπεποίθησή τους και όχι να βοηθήσουν κάποιον που το έχει ανάγκη.

Έχω βρεθεί μπροστά σε γιατρούς που μη έχοντας αφιερώσει τον παραμικρό χρόνο στο να ακούσουν τον ασθενή τους και αφού οδηγήθηκαν σε λανθασμένη διάγνωση τον μαλώνουν γιατί τους παραπλάνησε. Για τους γιατρούς αυτούς ο ασθενής δεν αποτελεί παρά μια ευκαιρία για να συναντηθούν με μια νόσο και να τη νικήσουν. Δεν τους ενδιαφέρει τόσο αν από αυτή τη μάχη ο ασθενής θα βγει χαμένος τελικά. Εδώ θυμάται κανείς τη γνωστή φράση: «Η επέμβαση επέτυχε αλλά ο ασθενής απεβίωσε».

Το σώμα έχει τον τελευταίο λόγο στις αποφάσεις του ιατρού

Σύμφωνα με τη δεύτερη αρχή σκοπός του ιατρού θα πρέπει να είναι η ανακούφιση του ασθενή του και όχι η σωματική θεραπεία. Μια θεραπεία που θα πλήξει την ποιότητα της ζωής  του ασθενή που φοβισμένος και ταλαιπωρημένος θα ακολουθήσει μια σειρά από τεχνικές οδηγίες παντελώς ακατανόητες, είναι στην πραγματικότητα μια αποτυχία.  Είναι προτιμότερο να βοηθήσω κάποιον να αισθανθεί καλύτερα παρά να του αναλύσω μια σειρά από δεδομένα που δεν του λένε τίποτε. Ο ασθενής χρειάζεται τη συμπαράσταση του ιατρού και όχι τις ξερές γνώσεις του.

Ο ιατρός πρέπει να καταλάβει ακούγοντας με προσοχή τον ασθενή του, τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς του και αυτές να αντιμετωπίσει. Εξάλλου γι’ αυτό συναντήθηκαν οι δύο τους. Όχι για να θαυμάσει ο ένας τον άλλο αλλά για να συνεργαστούν για τον κοινό σκοπό που είναι η αποκατάσταση της υγείας του πάσχοντα.

Η σχέση μεταξύ του ιατρού και του ασθενή και προφορική επικοινωνία

Οι δύο τελευταίες αρχές που αναφέρθηκαν θα βρουν αντίθετους όσους ιατρούς στηρίζονται πολύ στις εξετάσεις και τα μέσα της τεχνολογίας για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα του ασθενή τους. Υπάρχουν πολλοί που χωρίς καν να συναντήσουν τον ασθενή παραγγέλλουν μια σειρά από εξετάσεις, πολλές από τις οποίες είναι εξειδικευμένες και από αυτές προσπαθούν να διαγνώσουν το πρόβλημα αυτού που ζητά τη βοήθειά τους. Πρόκειται ασφαλώς για μια εντελώς λανθασμένη τακτική με την οποία θα ασχοληθούμε εκτενώς και σε επόμενα άρθρα.

Η τακτική αυτή μετατρέπει τη σχέση σε μια μηχανική επικοινωνία και καταλύει κάθε έννοια προσωπικού στοιχείου. Μεταβάλει την προσωπική επαφή σε διεκπεραίωση με ανυπολόγιστες βλάβες και κινδύνους για τη ζωή του ασθενή.

Ο κάθε άνθρωπος δεν αποτελεί περίπτωση ενός ιατρικού εγχειριδίου αλλά μια μοναδική και ανεπανάληπτη προσωπικότητα. Κουβαλά τα βιώματα και τα προβλήματά του που καθορίζουν πολλές φορές τον τρόπο που εκδηλώνονται τα συμπτώματά του. Αν δεν μπορέσει ο ιατρός να κερδίσει την εμπιστοσύνη του και να μπει στον κόσμο και τον τρόπο που ο ασθενής αντιμετωπίζει τη ζωή δε μπορεί να καταλάβει τα προβλήματα και δε μπορεί να δώσει λύση. Η αντιμετώπιση ενός λοιμογόνου παράγοντα δεν αποτελεί κατ’ ανάγκη τη λύση μιας σειράς από ενοχλήσεις που καταστρέφουν την ποιότητα της ζωής κάποιου.

Μην ξεχνάμε εξάλλου ότι τα πιο δυσίατα προβλήματα είναι αυτά που κουβαλούν μεγάλο βαθμό ψυχισμού. Καλός γιατρός είναι αυτός που μπορεί να γνωρίσει τον ασθενή του και να τον καθοδηγήσει σωστά, να κερδίσει την εμπιστοσύνη του και να τον κάνει σύμμαχό του στον κοινό τους αγώνα για την εξάλειψη όχι της νόσου αλλά όσων ταλαιπωρούν τον ασθενή.