Πώς εκπαιδεύτηκε ο γιατρός που αποφασίζει για τη ζωή σας; ( εκπαίδευση ειδικευομένων ιατρών )
Του Νικόλαου Παναγιωτόπουλου
Αρχική δημοσίευση 3 Ιουνίου 2019, στο capital.gr “Με Άποψη”.
Περιστατικό στα Εξωτερικά Ιατρεία
Πριν από μερικούς μήνες βρέθηκα στον λαβύρινθο του μεγαλύτερου ελληνικού νοσοκομείου αναζητώντας κάποιες πληροφορίες για κάποιο συγγενικό μου πρόσωπο. Είχε πάει πριν ένα 24ωρο στα εξωτερικά ιατρεία με πόνο στην κοιλιά και ένα σημείωμα στα χέρια από ιδιώτη παθολόγο που διέγνωσε οξεία σκωληκοειδίτιδα. Ως συνήθως η διάγνωση αμφισβητήθηκε και ξεκίνησε μια ατελείωτη σειρά εξετάσεων που η μία επιβεβαίωνε και η άλλη απέκλειε τη διάγνωση αυτή (κατά τους εφημερεύοντες των επειγόντων στους οποίους αναφερθήκαμε στο προηγούμενο άρθρο μας).
Πέρασαν 8 ώρες διαβουλεύσεων και στις 4 τα ξημερώματα οδηγήθηκε στο χειρουργείο με οξεία περιτονίτιδα και πολύ μεγάλο κίνδυνο για τη ζωή της. Προσπαθώντας να βρω κάποιο γιατρό να με ενημερώσει την επόμενη μέρα, συναντούσα την ψυχρότητα των νοσηλευτών που με αόριστο τρόπο με ενημέρωναν ότι οι γιατροί “είναι στο χειρουργείο”, ότι έχουν πολλές δουλειές και δεν έδειχναν να συγκινούνται ούτε όταν τους ενημέρωνα για την ιατρική μου ιδιότητα. Τελικά βρήκα κάποιο πολύ νέο γιατρό, φορτωμένο με φακέλους και πολύ επιφυλακτικό, που μου είπε όσα ήδη ήξερα από τις πληροφορίες των λοιπών συγγενών.
Την επόμενη μέρα
Επιχείρησα και πάλι το άλλο πρωί να μάθω κάτι περισσότερο, αλλά και πάλι συνάντησα τον ίδιο γιατρό ο οποίος μου είπε ότι όλοι οι γιατροί ήσαν απασχολημένοι “εκτός κλινικής” και ότι ο ίδιος ήταν ο νεότερος ειδικευόμενος που τον άφηναν στην κλινική και δεν ήθελε να μου πει κάποια ανακρίβεια γι’ αυτό δε φαινόταν πολύ πρόθυμος.
Επέμεινα στο που μπορούσα να βρω κάποιο ειδικευμένο αλλά δεν μπορούσε με σιγουριά να μου πει. Την επόμενη πήγα πάλι (ήταν περίοδος που είχα άδεια) και επιτέλους σε ένα γραφείο βρήκα κάποιον που από την ηλικία του φαινόταν διευθυντής. Καθόταν μπροστά σε μια οθόνη υπολογιστή και μόλις με είδε να μπαίνω στο γραφείο με το χέρι του έκανε μια χειρονομία που παρέπεμπε σε “περάστε έξω”, αλλά πρόλαβα και του είπα την ιδιότητά μου και η κίνηση έμεινε μετέωρη. “Θα ήθελα να ρωτήσω για την κ. Τάδε” του είπα. “Έχουμε εμείς τέτοια ασθενή;” μου απάντησε, και ψάχνοντας στον υπολογιστή για να μου αποδείξει το αντίθετο τελικά μουρμούρισε “ναι έχουμε…”. “Κοιτάξτε, μου είπε, ρωτήστε καλύτερα έναν ειδικευόμενο, αυτοί τα ξέρουν καλύτερα”.
Εκπαίδευση Ειδικευομένων Ιατρών
Αναφέρω το περιστατικό όχι για να περιπτωσιολογήσω αλλά για να τονίσω ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα, την εκπαίδευση ειδικευομένων ιατρών : κανένας ή σχεδόν κανένας δεν εκπαιδεύει τους ειδικευόμενους γιατρούς. Να υπενθυμίσω σε όσους παρακολούθησαν τις σκέψεις του προηγούμενου άρθρου μου, οι ειδικευόμενοι είναι νέοι γιατροί που πηγαίνουν σε μια κλινική για ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ. Κι όμως δεν υπάρχει κανένας κεντρικός σχεδιασμός για το ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ. Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να ελεγχθεί το τι θα τους διδάξουν και αν θα τους διδάξουν.
Δεν υπάρχουν ενιαία προγράμματα εκπαίδευσης. Οι ειδικευόμενοι καλύπτουν τις πάγιες και διαρκείς ανάγκες της κλινικής, είτε στα εξωτερικά ιατρεία, είτε στους θαλάμους είτε στα εργαστήρια, είτε στα χειρουργεία. Εκτελούν χρέη πότε κατώτερου προσωπικού, πότε ειδικευμένων γιατρών. Ασχολούνται με όλα. Με τα εργαστηριακά, τους φακέλους, τα ιστορικά, την αγωγή, τα εξιτήρια, τους συγγενείς. Εκτός και αν υπάρχει ειδικό ενδιαφέρον για κάποιον ασθενή οπότε τουλάχιστον με τους συγγενείς ασχολείται ο ειδικός γιατρός. Κάποιες κλινικές έχουν εκπαιδευτικά μαθήματα, τις περισσότερες φορές στα χαρτιά κι όταν είναι πραγματικά μαθήματα, τις περισσότερες φορές, γίνονται ως αγγαρεία και πρόχειρα.
Ειδικευόμενοι ιατροί, επιμελητές και διευθυντές
Η επίσκεψη συνήθως με τους ειδικούς είναι βιαστική και διεκπεραιωτική, μια σύντομη ανταλλαγή πρακτικών σκέψεων για το πώς θα προχωρήσουν τον ασθενή χωρίς πολλές εξηγήσεις, με τη σιγουριά του ειδικού “που ξέρει”. Ο ειδικευόμενος δεν πολυρωτάει γιατί θα εισπράξει δυσαρέσκεια, δεν πολυενοχλεί και ο καλός ειδικευόμενος ξέρει να λύνει μόνος τα προβλήματα, όπως εκείνος νομίζει από όσα ξέρει.
Και οι ειδικοί; Οι διευθυντές (είπαμε ότι πια όλοι είναι διευθυντές) και οι επιμελητές (είδος σπάνιο) ασχολούνται με τις δουλειές τους. Ποιες είναι; Βλέπουν τους προσωπικούς τους ασθενείς, χτίζουν τις δημόσιες σχέσεις τους, κάνουν άλλες σημαντικότερες δουλειές και όχι τη “λάντζα”, και κάποιοι εξαφανίζονται σε προσωπικές υποχρεώσεις ή “ξεκουράζονται”. Για όσους αντιδράσουν, και με το δίκιο τους, θα πούμε ότι φυσικά και υπάρχουν οι συνεπείς και σωστοί αλλά δυστυχώς κι αυτοί κουράζονται να καλύπτουν τους άλλους, τους ασυνεπείς και δεν είναι πολύ πρόθυμοι τουλάχιστον να αφιερώσουν χρόνο στην εκπαίδευση των νέων γιατρών. Κι αν το κάνουν, αυτό γίνεται πρόχειρα και απρογραμμάτιστα.
Για τις δραστηριότητες των ειδικών θα χρειαστεί να μιλήσουμε σε επόμενη ευκαιρία. Πάντως σε μια περίπτωση, εκτός από τη διεκπεραίωση των υποχρεώσεων στην κλινική, μπορεί να συναντηθούν ειδικοί και ειδικευόμενοι. Και αυτό γίνεται στην περίπτωση που χρειάζεται να εξυπηρετηθούν από ειδικευόμενους, ασθενείς για τους οποίους χρειάζεται αλλά δεν μπορούν οι ειδικοί. “Κοίτα, θα έρθει το απόγευμα ένας δικός μου. Του είπα να σε ψάξει κι όταν τον δεις ενημέρωσέ με”, λέει ο πολυάσχολος διευθυντής. Κι όσο πιο πρόθυμος είναι ο ειδικευόμενος, τόσο μεγαλύτερη εύνοια θα έχει από τον προϊστάμενό του.
Εξετάσεις ειδικότητας εκπαιδευόμενων ιατρών,εκπαίδευση ειδικευομένων ιατρών
Κι έτσι ο ειδικευόμενος προσπαθεί να μάθει μόνος, από παλιότερους ειδικευόμενους, από κάποιον καλοπροαίρετο ειδικό, ή από όσα ακούει και συλλαμβάνει στον “αέρα”. Και τι μαθαίνει; Ό,τι μπορέσει. Αυτά που δυστυχώς θα εφαρμόσει στους ταλαίπωρους ασθενείς του. Γιατί η ιατρική εκτός από γνώση είναι “τέχνη” και κατά τον Ιπποκράτη μόνο διδάσκεται και δεν μαθαίνεται “άνευ διδασκάλου”.
Θα αντιτείνει κάποιος: “Μα στο τέλος οι γνώσεις τους ελέγχονται στις εξετάσεις ειδικότητας”. Θα ήθελα να αυξήσω λίγο το επίπεδο της ανασφάλειάς σας ενημερώνοντάς σας για κάτι που όλοι οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνωρίζουν. Ο νόμος προβλέπει ότι αν κάποιος αποτύχει τρεις φορές στις εξετάσεις ειδικότητας θα πρέπει να επιστρέψει επί ένα εξάμηνο, να ξανακάνει ειδικότητα και αν αποτύχει ξανά να μην λάβει οριστικά την ειδικότητα ως ακατάλληλος. Ακατάλληλοι δεν υπάρχουν στην Ελλάδα.
Το ξέρετε ότι αυτή η τρίτη φορά δεν δηλώνεται, με ευθύνη της επιτροπής εξετάσεων και του υπαλλήλου του κράτους που παίζει τον ρόλο γραμματέα; Κι έτσι κάποιοι δίνουν έξι και επτά φορές (φαίνονται μόνο οι δύο πρώτες αποτυχίες), κι αν οδηγηθούν στο να κάνουν το εξάμηνο, μετά δίνουν απεριόριστες φορές. Ξέρω συνειδικευόμενό μου και νυν διευθυντή στο ίδιο μεγάλο νοσοκομείο στο οποίο αναφερθήκαμε στην αρχή του κειμένου, που έδωσε έξι ή επτά φορές και τελικά μέσω γνωστού κατάφερε και πέρασε. Σχεδόν κανείς επιμένων δεν κόβεται στη ειδικότητα. Κι έτσι πια ένας νέος ειδικός ιατρός, με αυτή την εκπαίδευση και τέτοια αξιολόγηση, σας περιμένει για να δώσει λύσεις σε προβλήματα της υγείας σας.
* Ο κ. Νικόλαος Παναγιωτόπουλος είναι ειδικός καρδιολόγος με εξειδίκευση και πολύχρονη θητεία στην Διοίκηση Μονάδας Εντατικής Θεραπείας