Νικόλαος Παναγιωτόπουλος

Εθελοντισμός-κορονοϊός και κράτος.Μια συζήτηση για τον εθελοντισμό.

Ένα από τα επεισόδια που ζήσαμε τις μέρες του κορονοϊού και μάλιστα με τον πιο δακρύβρεχτο αλλά και «ηρωικό» τρόπο είναι αυτό που δυστυχώς τελικά εκθέτει και υποτιμά εκτός από τη νοημοσύνη μας και μια από τις πιο αγνές εκδηλώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας, τον εθελοντισμό. Τουλάχιστον όπως τον αντιλαμβάνονται οι πιο απλοί άνθρωποι και όχι όπως τον αξιοποιούν οι επιτήδειοι. Σας είχα υποσχεθεί σε προηγούμενη δημοσίευση ότι θα κάνουμε μια πιο εκτεταμένη συζήτηση γι’ αυτό όχι γιατί μας ενδιαφέρουν, όπως άλλωστε σε όλα τα άρθρα μας, τα πρόσωπα αλλά γιατί μας απασχολεί πολύ η υποταγή και των πιο ωραίων ανθρώπινων δραστηριοτήτων στη σκοπιμότητα της στιγμής.

Εθελοντισμός-κορονοϊός και κράτος.Νοέμβριος 2020, Βόρειος Ελλάδα.

Τις δύσκολες λοιπόν μέρες του Νοεμβρίου του 2020 για τη Βόρειο Ελλάδα όταν οι ΜΕΘ είχαν γεμίσει και άνθρωποι πέθαιναν αναζητώντας κρεβάτι για να νοσηλευτούν ή μεταφέρονταν  από την Καρδίτσα στην Χαλκίδα και από τη Λάρισα στην Κόρινθο με ασθενοφόρα που στο δρόμο πάθαιναν βλάβη, οι αρμόδιοι ανακάλυψαν μια έννοια που τους είχε φανεί χρήσιμη στο άλλο εθνικό εγχείρημα, αυτό  του 2004, τους Ολυμπιακούς αγώνες. Τον εθελοντισμό.

Με αυτόν προσπάθησαν να μεταθέσουν το πρόβλημα, όπως συχνά κάνει το Ελληνικό Κράτος από την ευθύνη για σωστή οργάνωση στην καλή θέληση και το φιλότιμο του Έλληνα. Ας συγκρίνουμε λοιπόν τη σκληρή  πραγματικότητα της ζωής με την εικονική πραγματικότητα των στρατευμένων ΜΜΕ.

Εθελοντισμός-κορονοϊός και κράτος.Πως θα έπρεπε να είναι οργανωμένες οι ΜΕΘ στην επικράτεια.

Σε ένα σωστά οργανωμένο κράτος υπάρχουν κλίνες ΜΕΘ κατανεμημένες αναλογικά σε ολόκληρη την επικράτεια και με προσωπικό το οποίο λειτουργεί ως ομάδα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επειδή λογικό είναι ότι από την ομάδα αποχωρούν κάποιοι άρα  χρειάζεται να προστεθούν νέα μέλη είναι κοινώς αποδεκτό  ότι αυτά χρειάζονται ένα τουλάχιστον τρίμηνο για να προσαρμοστούν στον τρόπο λειτουργίας της ομάδας.

Μια ΜΕΘ είναι ένας πολύπλοκος οργανισμός που για να λειτουργήσει χρειάζεται συντονισμός όλων των προσώπων και απρόσκοπτη λειτουργία όλο το 24ωρο με κοινό τρόπο λήψεως των αποφάσεων. Εξυπακούεται ότι χρειάζεται υποστήριξη και από ένα σοβαρό μηχανισμό κλινικών και ειδικοτήτων σε ένα ολοκληρωμένο Γενικό Νοσοκομείο. Γι’ αυτά τα θέματα έχουμε αφιερώσει άρθρα πολλούς μήνες πριν την εμφάνιση της πανδημίας και με άλλη κυβέρνηση.

Εθελοντισμός-κορονοϊός και κράτος.Πως πραγματικά είναι οργανωμένες οι ΜΕΘ στην επικράτεια.

Αντιθέτως στο Ελληνικό σύστημα υγείας ουδέποτε υπήρξε σοβαρός προγραμματισμός αλλά και το κρίσιμο αυτό κομμάτι της λειτουργίας του κράτους εντάχθηκε στις πελατειακές αντιλήψεις των εκάστοτε κυβερνήσεων και στη διάχυτη προχειρότητα. Έτσι οι συντριπτικά περισσότερες κλίνες ΜΕΘ συγκεντρώθηκαν στο Λεκανοπέδιο της Αττικής ενώ τα μεγάλα αστικά κέντρα της περιφέρειας πήραν ψίχουλα και οι μικρότερες επαρχιακές πόλεις στερούνταν ΜΕΘ. Όταν ακούτε ΜΕΘ στη Χαλκίδα ή την Κόρινθο να ξέρετε ότι είναι πρόσφατα δημιουργήματα της ανάγκης και δυστυχώς δεν πληρούν τις  προϋποθέσεις της σωστής λειτουργία της ΜΕΘ όπως τέθηκαν στην προηγούμενη παράγραφο.

Τα ήδη ανεπαρκή κρεβάτια ανά την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια στη λογική των μνημονίων και της δημοσιονομικής πολιτικής αποψιλώθηκαν από προσωπικό, συρρικνώθηκαν σε αριθμό και λειτούργησαν στο περιβάλλον ενός αποδιοργανωμένου νοσοκομείου. Η πανδημία μας βρήκε σε ένα κακό χάλι και αρχικά ως λύση επιλέχθηκε το καθολικό locdown ώστε να μη φτάνουν ασθενείς στις ΜΕΘ.

Ταυτόχρονα στα επαρχιακά νοσοκομεία γινόταν επιλογή ασθενών με covid που θα προωθούνταν στις μεγάλες πόλεις ώστε να μην επιβαρυνθεί το σύστημα. Ιδιώτες επιχειρηματίες και οργανισμοί άρχισαν να κάνουν μεγάλες δωρεές σε υλικοτεχνική υποδομή και υπό το κράτος πανικού όταν τα κρούσματα άρχισαν να ανεβαίνουν άρχισαν να «αξιοποιούνται» κατάλληλοι και ακατάλληλοι χώροι για να στηθούν βιαστικά νέες ΜΕΘ.

Μια ΜΕΘ δεν είναι ένα κρεβάτι ένα μονιτορ και ένας αναπνευστήρας.

Και βέβαια το να βάζεις ένα μόνιτορ και ένα κρεβάτι μαζί με ένα αναπνευστήρα σε ένα χώρο αυξάνοντας τις κλίνες ΜΕΘ κατά μία άποψη  είναι θέμα αυθαίρετου ορισμού. Όμως αυτά τα κρεβάτια πρέπει κάπως να λειτουργήσουν. Η ανεύρεση ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού που να μπορέσει να λειτουργήσει ως ομάδα μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα ήταν κάτι το αδύνατο. Το καταλάβαιναν οι ασχολούμενοι με τις ΜΕΘ αλλά ίσως δεν έφτανε τόσο δυνατά στα αυτιά των αρμοδίων.

Οι εξειδικευμένοι στις ΜΕΘ ιατροί δεν ήσαν αρκετοί γιατί τα τελευταία χρόνια με την απουσία διορισμών στο δημόσιο σύστημα  η επιλογή δεν ήταν ελκυστικοί. Κάποιοι εξειδικευμένοι ιατροί έφυγαν στο εξωτερικό, κάποιοι όπως θυμάμαι από προσωπική πείρα αναζητούσαν συνήθως ανεπιτυχώς κάποια πιο καλή θέση από αυτή του εφημερεύοντα σε ιδιωτικές ΜΕΘ. Κάποιοι απορροφήθηκαν με γκρίνια εκ μέρους του Υπουργείου Υγείας από τα Τμήματα Επειγόντων των Νοσοκομείων. Έτσι όταν χρειάστηκαν ιατροί ΜΕΘ δεν υπήρχαν.

Οι μετακινήσεις στην 1η φάση της πανδημίας.

Στην πρώτη φάση της πανδημίας έγιναν μετακινήσεις από νοσοκομείο σε νοσοκομείο και πολλοί -κυρίως νοσηλευτές- χωρίς εμπειρία μετακινήθηκαν σε ΜΕΘ. Έπειτα ο υπουργός έκανε έκκληση να έρθουν όσοι ενδιαφέρονται για να διοριστούν και μάλιστα μόνιμα και όντως  κυριολεκτικά διορίστηκε όποιος περνούσε έξω από το υπουργείο. Αφού ξύθηκε ο πάτος του βαρελιού άρχισε ο διορισμός ειδικοτήτων που είναι συμβατές με ΜΕΘ χωρίς εξειδίκευση και εμπειρία σε αυτές. Έτσι πνευμονολόγοι, καρδιολόγοι, αναισθησιολόγοι, παθολόγοι, χειρουργοί που βρέθηκαν πρόθυμοι να μπουν στο Δημόσιο διορίστηκαν εγκαταλείποντας τα αποτυχημένα συνήθως ιατρεία τους ή θέσεις εφημερευόντων σε ιδιωτικές κλινικές.

Θυμίζει η κατάσταση την παραβολή του ευαγγελίου όπου όταν οι καλεσμένοι του Δείπνου αρνήθηκαν να συμμετάσχουν με διάφορες προφάσεις κατά το Λουκά (ιδ, 16-24): «Τότε οργίστηκε ο οικοδεσπότης και είπε στο δούλο του: Έξελθε γρήγορα στις πλατείες και στα δρομάκια της πόλης και εισάγαγε εδώ τους φτωχούς και τους ανάπηρους και τους τυφλούς και τους χωλούς. Και είπε ο δούλος: Κύριε, έχει γίνει αυτό που διέταξες, και ακόμα υπάρχει τόπος αδειανός. Και ο Κύριος είπε προς το δούλο: Έξελθε στις οδούς και στους φράχτες και ανάγκασέ τους να εισέλθουν, για να γεμίσει ο οίκος μου».

Πως όμως να συντονιστούν μέσα σε ώρες όσοι μπήκαν βιαστικά τις ΜΕΘ;

Δεν κατηγορούμε τους πρόθυμους συναδέλφους. Καλά έκαναν αφού τους δόθηκε η ευκαιρία και μπράβο τους και ευχόμαστε επιτυχία στο έργο τους, αλλά ένα κράτος που διόριζε με χρονοβόρους  διαγωνισμούς, κρίσεις και ενστάσεις  που διαρκούσαν έτη, γέμισε κόσμο τα νοσοκομεία σε μηδέν  χρόνο. Και  πριν χειροκροτήσουμε για την παράκαμψη της γραφειοκρατίας να υπενθυμίζουμε ότι την τέχνη του διορισμού την ξέρουν και την εφαρμόζουν  οι κυβερνήσεις συνήθως προεκλογικά. ¨Όμως και πάλι το δημόσιο σύστημα φορτώθηκε ανορθολογικά και αυτό θα υποθηκεύσει το μέλλον του. Πως όμως να συντονιστούν μέσα σε ώρες όσοι μπήκαν βιαστικά τις ΜΕΘ; Κάποιοι συμπατριώτες μας από το εξωτερικό επισημαίνουν το μεγάλο ποσοστό θνησιμότητας στη χώρα μας σε ΜΕΘ κορονοϊού. Ίσως φταίει ο συνδυασμός διορισμών τελευταίας στιγμής και έλλειψης υλικοτεχνικής υποδομής.

Εθελοντισμός-κορονοϊός και κράτος.Τι πραγματικά συνέβη με τον εθελοντισμό.Οι ιδιώτες ιατροί.

Και όταν όλα τα μέτρα φάνηκαν ότι δεν επαρκούν στραφήκαμε στο προσφιλές μας μέσο. Το θέαμα. Η επικοινωνία θα συσκοτίσει την αλήθεια. Ο εθελοντισμός λοιπόν. Τι λέει το λεξικό Μπαμπινιώτη για τον εθελοντισμό: ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ = η οργανωμένη προσφορά υπηρεσιών στο κοινωνικό σύνολο χωρίς την απαίτηση ανταλλάγματος (Μπαμπινιώτης Γ., Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, 2005). Πρώτα καλέσαμε ιδιώτες ιατρούς να συνδράμουν το ΕΣΥ με 2000 ευρώ αφορολόγητα για 6+ 6 μήνες. Οι ιατρικοί σύλλογοι ζήτησαν κάτι παραπάνω.

Ύστερα ήρθαν οι νοσηλεύτριες, κρατικές υπάλληλοι, όχι περισσότερες από  τα δάκτυλα των χεριών  (10 από την Κρήτη, 5 από την Κομοτηνή, 6 από το Άργος και τα Γιάννενα) που αποθεώθηκαν. Ανοικτή συνομιλία διαδικτυακά με τον Πρωθυπουργό, συγχαρητήρια από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, συνεντεύξεις στα κανάλια όπου νόμιζες ότι έφυγαν για τον πόλεμο χωρίς γυρισμό και άφησαν πίσω ορφανά και χήρους. Ξέρετε πόσο έμειναν στη Θεσσαλονίκη; Λιγότερο από 15 ημέρες. Ούτε να μπουν σε ΜΕΘ δεν πρόλαβαν.

Τι πραγματικά συνέβη με τον εθελοντισμό.Τα ιδιωτικά θεραπευτήρια.

Το ίδιο και ήρωες ιατροί που μάθαμε την οικογενειακή τους κατάσταση και ριγήσαμε με τις θυσίες τους, σε 15 ημέρες ήσαν πίσω σε καλύτερες θέσεις του ΕΣΥ από αυτές που άφησαν. Αν δεν ντρέπονται όσοι μας κορόιδεψαν για εμάς τα κορόιδα έπρεπε να ντραπούν για τον εξευτελισμό της ιερής ιδέας του εθελοντισμού. Ο Ιερός Λόχος των φοιτητών  που έπεσε μέχρις ενός στο Δραγατσάνι το 1821 απέναντι στους τηλεαστέρες που δοξάστηκαν εις υγεία των κορόιδων. Σημεία των καιρών.

Και στο παιχνίδι βέβαια και τα ιδιωτικά θεραπευτήρια μη χάσουν τη διαφήμιση. Αφού κερδοσκόπησαν με όσους ασθενείς αποκλείστηκαν από το ΕΣΥ έσπευσαν  να προβάλουν το «κοινωνικό» τους πρόσωπο. Εμφάνισαν λίστες ιατρών τους, εθελοντών, που πήγαν στη Θεσσαλονίκη έμμισθοι και έμειναν γύρω στη μία εβδομάδα.

Για τις αποδοχές τους δε θα ήθελα να μιλήσω γιατί θα σκανδαλίσω.Να ενημερώσουμε απλώς ότι ένα οργανωμένο κράτος που κατά δήλωση του Υπουργού έχει εν μέσω πανδημίας μετατρέψει όλες τις υγειονομικές περιφέρειες σε μία θα μπορούσε να σχεδιάσει σοβαρή μετακίνηση απαραίτητου προσωπικού και όχι τον επικοινωνιακό εθελοντισμό των ΜΜΕ.

Αυτοί είμαστε αγαπητοί φίλοι και από ότι φαίνεται μας αρέσει να παραμείνουμε στα ωραία λόγια και τις ψευδαισθήσεις.  Ίδιον της φυλής. Δικαίωμά μας αρκεί να ξέρουμε ότι όλα αυτά πληρώσουμε όχι μόνο με άφθονο χρήμα αλλά και με χαμένες ανθρώπινες ζωές.