Είμαστε οι γιατροί το εκλεκτό και περιούσιο γένος;

Είμαστε οι γιατροί το εκλεκτό και περιούσιο γένος;
Του Νικόλαου Παναγιωτόπουλου

Αρχική δημοσίευση   27 Ιουνίου 2019,   στο   capital.gr    “Με Άποψη”.

Νικόλαος Παναγιωτόπουλος Καρδιολόγος

Γιατροί και ιατροκεντρικό σύστημα

Του τελευταίους μήνες που η φιλόξενη σελίδα του Capital.gr μου κάνει την τιμή να μου δίνει βήμα για την έκφραση σκέψεων και προβληματισμών μέσα από την πολυετή εμπειρία μου στον χώρο της υγείας, διαπιστώνω ανάγλυφα ένα φαινόμενο. Δεν είναι βέβαια κάτι που τώρα ανακαλύπτω αλλά μέσα από τα σχόλια και τις αντιδράσεις πολλών εκ των συναδέλφων μου ιατρών επιβεβαιώνεται ξεκάθαρα αυτό που προσπαθούμε να αρνηθούμε, ότι το σύστημα υγείας, δημόσιο και ιδιωτικό, είναι κατ’ εξοχήν ΙΑΤΡΟΚΕΝΤΡΙΚΟ. Βλέπω δηλαδή ότι κυρίαρχη σκέψη είναι ότι όλοι θα πρέπει τους ιατρούς να τους επαινούν μόνο, γιατί εργάζονται διαρκώς και ακούραστα για το καλό της κοινωνίας και όποιος τους κάνει κριτική είναι κακοπροαίρετος, εμπαθής και αν μάλιστα είναι και ο ίδιος ιατρός είναι η μετενσάρκωση του Ισκαριώτη Ιούδα και θα πρέπει να ριχθεί στην πυρά από τους υγιείς συναδέλφους του. Οι γιατροί είναι ο ανθός της κοινωνίας γιατί πρώτευσαν στις Πανελλήνιες Εξετάσεις, έκαναν δύσκολες σπουδές, κουράστηκαν να αποκτήσουν τις ειδικότητές τους και νυχθημερόν προσφέρουν στους ασθενείς τους και σε όποιον ζητά τη βοήθειά τους. Είναι όμως έτσι, ή μήπως κλεισμένοι σε ένα ιδιότυπο πύργο, στον κόσμο μας κατά το κοινώς λεγόμενο, απομακρυνόμαστε από τους συνανθρώπους μας με αποτέλεσμα να χάνουμε κι εμείς το δικό μας περίφημο “ηθικό πλεονέκτημα”;

Γιατροί και ακαδημαϊκή υπεροχή

Ας ξεκινήσουμε από την περίφημη ακαδημαϊκή μας υπεροχή. Ναι είναι αλήθεια ότι το ένα τρίτο των γιατρών που τελειώνουν τις ιατρικές σχολές της χώρας μας έχουν πρωτεύσει στις περίφημες πανελλήνιες εξετάσεις. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι άριστοι μαθητές δεν εισάγονται σε όλες τις υπόλοιπες σχολές γιατί αυτή είναι η επιλογή τους. Ας το παραδεχθούμε, μπορεί πολύ καλύτερα μυαλά να εισάγονται στις νομικές, πολυτεχνικές, οικονομικές, ανθρωπιστικές, φυσικομαθηματικές και τόσες άλλες σχολές. Έπειτα μην κάνουμε ότι δεν καταλαβαίνουμε ότι πολύ ικανοί και πολύ έξυπνοι και γιατί όχι καλύτεροι και πιο συγκροτημένοι μαθητές δεν εισάγονται γιατί οι πανελλήνιες είναι εξετάσεις που αξιολογούν δεξιότητες σε τέσσερα μαθήματα στα οποία κυρίως βραβεύεται η αποστήθιση και η ικανότητα διατύπωσης κάποιων συγκεκριμένων θεμάτων. Ας μην αδικούμε αξιότατους συμμαθητές μας που απέτυχαν στις εξετάσεις και στη συνέχεια διέπρεψαν σε άλλους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας εντός και εκτός Ελλάδος.

Μίλησα ύστερα για το ένα τρίτο των φοιτητών ως επιτυχόντων από πανελλήνιες. Και εδώ αρχίζει μια άλλη αδικία. Τα άλλα δύο τρίτα όπως και πολλοί άλλοι ιατροί είναι φοιτητές από τα “τρισκατάρατα” και “άχρηστα” Πανεπιστήμια της πρώην Ανατολικής Ευρώπης, της Ιταλίας και κάθε άλλης ανυπόληπτης κατά τη γνώμη πολλών χώρας. Είναι ο σάκος του μποξ τόσο για τους ιατρούς που μπήκαν “κανονικά”, όσο και για πολλούς άλλους από τους συμπολίτες μας. Θα ήθελα απλά να υπενθυμίσω ότι πολλοί από τους καθηγητές πανεπιστημίου που προσκυνούμε ως αυθεντίες αλλά και πολλοί από τους ιδιαίτερα προβεβλημένους γιατρούς προέρχονται από Πανεπιστήμια του εξωτερικού και μάλιστα πολλοί από αυτούς, παιδιά καθηγητών ή άλλων επιφανών πολιτών, πήγαν στο εξωτερικό και επανήλθαν για να τελειώσουν τις ιατρικές τους σπουδές στην Ελλάδα με μεταγραφή “λόγω ανιάτου νόσου” με βεβαίωση από τους γονείς τους, νόσου που ευτυχώς ιάθηκε τελικά μόλις μετεγγράφηκαν. Ας μην δαιμονοποιούμε κανέναν γιατί την αξία δεν την δίνει η επιτυχία ή αποτυχία σε κάποιες εξετάσεις στα δεκαοκτώ μας χρόνια αλλά η προσωπικότητα και οι δεξιότητες όπως διαμορφώθηκαν με τις σπουδές και την κατάρτιση ετών. Οι γιατροί δεν χωρίζονται σε εσωτερικού και εξωτερικού αλλά σε καλούς και κακούς. Και για να μην κουράζονται μερικοί και ζητώ συγγνώμη για την αναφορά στο πρόσωπό μου (θα πρέπει να μην το ξανακάνω), είμαι αριστούχος απόφοιτος της Ιατρικής Αθηνών όπου σπούδασα από την πρώτη ημέρα μέχρι την τελευταία.

Οι γιατροί λοιπόν είναι μια επιστημονική και επαγγελματική τάξη με πολλές απαιτήσεις αλλά όχι περισσότερο κρίσιμη από τόσες άλλες στην καθημερινή ζωή. Τελείωσαν οι ιατροί μια σχολή στην οποία μπήκαν με δυσκολία αλλά βγήκαν λόγω τους συστήματος αργά ή γρήγορα με ένα πτυχίο. Θυμάμαι τον αείμνηστο καθηγητή μου, διαμάντι πραγματικό επιστήμης και ήθους Γ. Παπαζάχο που μας έλεγε παραμονές εξετάσεων “μην αγχώνεστε, κανένας δεν έμεινε χωρίς πτυχίο άπαξ και μπήκε. Ακόμη και ο πιο μέτριος τελειώνει αρκεί να επιμείνει”. Και είναι ένα πολύ πονεμένο θέμα οι ιατρικές σπουδές στη χώρα μας. Να παραδεχθούμε όμως ότι οι καλοί γιατροί κουράστηκαν πολύ, μερόνυχτα πάνω στα βιβλία και με πολύ ιδρώτα απέκτησαν τα προσόντα που τους κατέστησαν ικανούς να τους εμπιστεύονται οι ασθενείς τους. Αυτό δεν πρέπει να τους κάνει αλαζόνες αλλά πιο ταπεινούς.

Γίναμε γιατροί για να πλουτίσουμε, για να είμαστε στο απυρόβλητο, για να βλέπουμε τους άλλους ως κατώτερους, ικανούς μόνο να μας χειροκροτούν; Όχι. Όποιος έτσι σκέφτεται και συμπεριφέρεται διαμορφώνει ακριβώς το ιατροκεντρικό σύστημα που αναφέραμε. Το σύστημα υγείας φτιάχτηκε για την εξυπηρέτηση των αναγκών των χρηστών του. Των ασθενών, αυτών που το χρηματοδοτούν για την προάσπιση ενός μεγάλου αγαθού, της υγείας. Και όχι για τις ανάγκες των ιατρών. Βέβαια θα αποφύγω τον λαϊκισμό αυτού που είπε ότι θα φτιάξω σύστημα υγείας χωρίς τους γιατρούς γιατί είναι αντιδραστικοί και το πολεμούν. Σύστημα υγείας χωρίς γιατρούς δεν γίνεται αλλά ασφαλώς και δεν αφορά μόνο τους γιατρούς. Ας συμφωνήσουμε. Το σύστημα της υγείας μας έχει τεράστιες παθογένειες και εμείς οι γιατροί τις ξέρουμε καλά, άσχετα αν κάνουμε ότι δεν τις βλέπουμε λειτουργώντας συντεχνιακά και στο πλαίσιο του προσωπικού βολέματος. Ο λαός λέει “κόρακας κοράκου μάτι δε βγάζει”. Επειδή πολλοί από εμάς δεν αισθανόμαστε κόρακες θέλουμε από τη δική μας εμπειρία να επισημάνουμε τα στραβά μήπως και κάτι βελτιωθεί. Όλοι πρέπει να συμμετάσχουμε στο διάλογο καλοπροαίρετα. Αλλιώς συνάδελφοι ο κόσμος θα ανοίξει το πορτοφόλι του όπως και το κάνει άλλωστε αλλά θα μας κλείσει την καρδιά του. Και τότε θα είμαστε απλά επαγγελματίες και όχι λειτουργοί υγείας. Θα μας επιμορφώνει ο κόσμος από το υστέρημά του, θα βοηθά στην οικονομική μας ευημερία, θα συντηρεί τον εγωισμό μας με την υποταγή στην αυθεντία μας αλλά δε θα μας εκτιμά. Και για να θυμηθώ τον πολυχρησιμοποιημένο και κακοποιημένο συχνά όρκο του Ιπποκράτη: “Θα χρησιμοποιώ τη θεραπεία για να βοηθήσω τους ασθενείς κατά τη δύναμη και την κρίση μου, αλλά ποτέ για να βλάψω ή να αδικήσω. […] Αν τηρώ τον όρκο αυτό και δεν τον παραβώ, ας χαίρω πάντοτε υπολήψεως ανάμεσα στους ανθρώπους για τη ζωή και για την τέχνη μου. Αν όμως τον παραβώ και επιορκήσω, ας πάθω τα αντίθετα.”

* Ο κ. Νικόλαος Παναγιωτόπουλος είναι ειδικός καρδιολόγος με εξειδίκευση και πολύχρονη θητεία στην Διοίκηση Μονάδας Εντατικής Θεραπείας